Kelebek Hastalığı (Lupus) Hastalığı Nedir? Belirtileri Nelerdir? Tanı ve Tedavisi Nasıl Yapılır?

Lupus hastalığı olarak da bilinen kelebek hastalığı, yüzde ortaya çıkan kelebek benzeri kırmızı döküntülerle kendisini gösteren romatizmal ve otoimmün bir rahatsızlıktır. Bağışıklık sisteminin vücudun kendi organ ve dokularına karşı saldırması otoimmün bir hastalık olmasının temel sebebi olarak görülmektedir. Kelebek hastalığı vücuttaki birçok organı etkileyebilmektedir. Neden olabileceği iltihaplanma sonucunda; deri, eklemler, kan hücreleri, beyin, karaciğer, akciğerler, böbrekler ve kalp olmak üzere birçok hayati organı etkileyebilir.

Kelebek hastalığının belirgin en önemli unsuru, yüzde ortaya çıkan her iki yanakta da açılan bir kelebeğin kanatlarını andıran kırmızı renkteki döküntülerdir. Lupusun spesifik bir tedavi yöntemi henüz olmasa da tedavisinde yararlanılan bazı yöntemler hastalığın belirtilerini ortadan kaldırmaya yöneliktir. Kelebek hastalığının farklı türleri veya varyasyonları bulunabilmektedir. Lupusun türleri hastalığın belirtileri ve etkilediği vücut bölgelerine göre belirlenmektedir. Her türe göre farklı tedavi yöntemi uygulanabilmektedir.

Kelebek Hastalığı (Lupus) Nedir?

Kelebek hastalığı olarak da bilinen lupus, vücudun bağışıklık sisteminin kendi sağlıklı hücrelerine saldırdığı otoimmün bir hastalık olarak bilinmektedir. Birçok farklı organ ve dokuyu etkileyebilen bu rahatsızlığın semptomları etkilenen bölgelere göre çeşitlilik gösterebilmektedir. Lupus hastalığının etki edebileceği bölgeler arasında; beyin, kan hücreleri, eklemler, deri, böbrekler, kalp ve akciğer gibi hayati öneme sahip organlar bulunmaktadır.

Kelebek hastalığın bazı önemli ve yaygın belirtileri; eklem ağrıları ve şişlik, ateş, yorgunluk, deri problemleri ve etkilediği organa göre değişebilen organ hasarları olarak bilinmektedir. Lupus hastalığına tam olarak neyin neden olduğu henüz bilinmemektedir. Ancak kelebek hastalığına neden olabilecek faktörler arasında; çevresel faktörler, genetik faktörler ve de bağışıklık sisteminin anormal düzeyde vermiş olduğu tepkiler arasında etkileşim olduğu düşünülmektedir.

Kelebek hastalığında bağışıklık sistemi hücreleri ürettikleri antikorlar ile diğer doku ve organları hedef alarak tutulum sağladıkları doku veya organın tahribatına neden olurlar. Bu sebeple kelebek hastalığı, vücudun birçok bölgesini ilgilendirebilen otoimmün bir hastalık olarak tanımlanmaktadır.  Hastalık adını, ağızın üst kısmından başlayan ve burnun her iki yanında yer tutacak biçimde ortaya çıkan kelebek biçimindeki kızarıklıklardan almaktadır. Lupus hastalığı olan her kişide bu belirti ortaya çıkmayabilir.

Lupus hastalığının çeşitli türleri bulunmaktadır. Sistemik lupus eritematozus hastalığın en yaygın türlerindendir. Daha çok kadınlarda rastlanılan hastalığın teşhisi tedavisi açısından kritik öneme sahiptir. Kelebek hastalığının kesin denebilecek bir tedavisi henüz olmamakla beraber hafif formları zamanla iyileşebilmektedir. Kelebek hastalığının tedavi yöntemlerinin temel odağı genellikle daha fazla kabarcık çıkmasının önüne geçerek hastalığın belirtilerini azaltmaya yönelmektir.

Kelebek hastalığına neden olabilecek birçok faktör bulunmaktadır. Bu unsurlar arasında; genetik faktörler, çevresel etkiler, sigara tüketimi, bazı ilaçların kullanımı, stres, güneş ışınlarına maruziyet ve bazı virüs türleri belirtilebilir. Tedavi edilmediği hallerde ölümcül dahi olabilen lupus hastalığı, genellikle 15-45 yaşları arasında bulunan ve doğurganlık çağında olan kadınlarda görülmektedir. Hastalık, çocuk, erkek ve yaşlılarda daha nadir görülmektedir.

Kelebek Hastalığı (Lupus) Türleri Nelerdir?

Kelebek hastalığı birkaç fark türe ayrılmakta veya birkaç türü içerebilmektedir. Lupusun en yaygın olarak görülen iki türü; sistemik lupus eritematozus (SLE) ve diskoid lupus eritematozus olarak belirtilebilir. Bununla birlikte kelebek hastalığının çeşitlerini şu şekilde sıralayabiliriz;

Sistemik Lupus Eritematozis (SLE): En yaygın lupus türü olarak bilinmektedir. Vücudun birçok bölgesini etkileyebilmektedir.

Diskoid Lupus Eritematozis (DLE): Özellikle ciltte belirtilerin gözlendiği bir lupus türü olarak bilinmektedir. Bu türde, ciltte kelebek biçiminde kızarıklıklar, döküntüler ve lezyonlar görülebilmektedir.

İndüklenebilir Lupus Eritematozis: Bazı ilaçların kullanımı, kimyasal maddelere maruziyet veya ışık maruziyeti sonucunda ortaya çıkabilen lupus türüdür. Uyaranlar ortadan kaldığında genellikle hastalığın belirtileride yok olmaktadır.

Neonatal Lupus: Bu lupus türünde, anne karnındaki antikorların fetüsü etkileyerek bazı sağlık sorunlarına sebebiyet vermesi söz konusudur. Bebekte genellikle kalp bloğu gibi sağlık sorunlarına yol açabilmektedir.

Nöropsikiyatrik Lupus: SLE’ nin bir alt türü olarak bilinen bu formda sinir sistemini etkileyen sağlık problemleri ve zihinsel sağlık sorunları söz konusu olabilmektedir.

Kelebek Hastalığı (Lupus) Neden Olur?

Lupus hastalığının tam olarak neden ortaya çıktığı henüz bilinememektedir. Hastalığı tetikleyen birçok unsur olabilir. Hastalığın, bireyin genetik özellikleri ve çevresel faktörlerin ortak etkisi ile ortaya çıkabildiği düşünülmektedir. Bu bağlamda ele alındığında lupus hastalığına neden olabilecek bazı önemli faktörleri şu şekilde sıralayabiliriz;

• Genetik unsurlar
• Hormonal değişiklikler
• Bağışıklık sistemi anormallikleri
• Çevresel faktörler
• Cinsiyet, yaş ve ırk gibi çeşitli faktörlerde hastalığa yakalanma riskini artırabilmektedir.
• Bununla birlikte lupus hastalığı birtakım ilaçlar ve antibiyotiklerin kullanımı ile de tetiklenebilmektedir.

Kelebek Hastalığı (Lupus) Belirtileri Nelerdir?

Kelebek hastalığının belirtileri, hastalığın türü, şiddeti ve etkilediği organlara göre değişebilmektedir. Bununla birlikte hastalığın semptomları kişiden kişiye de farklılık gösterebilir.

Lupusun yaygın olarak gözlenebilen bazı önemli belirtilerine şu şekilde değinebiliriz;

• Yanakların üzerinden burun köprüsüne kadar olan bölgedeki kelebek biçiminde kızarıklık
• Yorgunluk, halsizlik
• Avuç içi ve ayaklarda kabarcıklar, döküntüler
• Ateş
• Sivilce benzeri şişlikler
• Saç dökülmesi
• Nefes darlığı
• Gözlerde kuruluk
• Eklemlerde ağrı, sertlik ve şişlik
• Güneşe maruz kalma sonucunda ortaya çıkan veya daha da kötüleşen lezyonlar
• Kilo kaybı, soluk cilt rengi
• Böbreklerde iltihaplanma
• Kas ağrısı
• Baş ağrısı
• Kafa karışıklığı ve hafıza kaybı

Bunun yanı sıra; başka bir nedene bağlanamayan kızarıklık, devamlı olan ateş, yorgunluk veya kalıcı ağrı gibi semptomların görülmesi durumunda en kısa zamanda ilgili hekime başvurmak gerekir.

Kelebek Hastalığı (Lupus) Tanı ve Tedavi Yöntemleri Nelerdir?

Kelebek hastalığı tanısı, hastanın klinik belirtileri ve de gerekli laboratuvar ve test sonuçlarından yola çıkarak uzman hekim tarafından konulmaktadır. Hastalığın teşhis süreci, hastanın tıbbi öyküsünün ayrıntılı biçimde ele alınması, belirtilerin değerlendirilmesi ve fiziki muayene ile başlamaktadır. Akabinde hastalık şüphesi olan kişilerde; kan sayımı, eritrosit sedimantasyon hızı, tam idrar tahlili ve anti-nükleer antikor gibi çeşitli testler yapılmaktadır.

Lupus hastalığının teşhisi kolay olmamaktadır ve hastalığın belirtileri her vakada çeşitlilik gösterebilir. Bunun yanı sıra hastalığın belirtileri diğer birçok hastalık ile benzerlik gösterebilmektedir. Hastalığın teşhisinde, böbrek fonksiyonlarının değerlendirilmesi amacıyla idrar testi ve de hastalığın hangi organları etkilediğine ilişkin röntgen, ultrason, bilgisayarlı tomografi (BT) ve manyetik rezonans görüntüleme (MR) gibi görüntüleme yöntemlerinden yararlanılır.

Kelebek hastalığının tedavisi, hastanın semptomlarının türü, şiddeti ve hastalığın hangi organları etkilediğine göre değişiklik gösterebilmektedir. Hastalığın tam olarak tedavisi henüz mümkün olmamakla birlikte, belirtileri hafifletmek ya da daha şiddetli olmalarının önüne geçebilmek adına birtakım tedavi yöntemleri uygulanabilmektedir. Lupus hastalığının tedavisinde kullanılabilen bazı önemli yöntemler şu şekilde sıralanabilir;

• Non-Steroid Antiinflamatuar İlaçlar
• Antimalaryal İlaçlar
• Biyolojik İlaçlar
• Semptomlara yönelik uygulanabilen diğer ilaçlar
• İmmünsüpresanlar
• Düzenli egzersiz yapmak, sağlıklı beslenmek ve sigara gibi zararlı alışkanlıkları olmamak gibi unsurlarda tedavi sürecinde etkili görülmektedir.
• D vitamini ve kalsiyum eksikliğine karşı gerekli takviyeleri kullanmak.

Lupus hastalığının tedavisinde hastanın semptomlarına ve ihtiyaçlarına göre özel bir tedavi yöntemi belirlenmesi önem teşkil etmektedir. Kişiye özel tedavi ve düzenli doktor kontrolü tedavinin önemli bir parçasıdır.

Kelebek Hastalığı (Lupus) Nasıl Önlenir?

Kelebek hastalığı tam olarak önlenmesi mümkün olmayan otoimmün bir rahatsızlıktır. Lupusun kesin nedeninin bilinmemesi hastalığı önleyici etkenlerin saptanmasına engel en büyük unsurdur. Bununla birlikte, hastaların yaşam tarzlarında yapacakları kalıcı değişiklikler, sigara vb. kötü alışkanlıklardan uzak durmak ve de stresi yönetebilmek hastalığın önlenmesinde etkili olan unsurlar olarak düşünülmektedir.