Baş ve boyun kanserleri, başın ve boğazın belirli bir bölümünde ki dokularda ortaya çıkabilen kanser türleri olarak tanımlanabilir. Baş boyun kanserleri, tüm kanser türlerinin yaklaşık olarak %10’ unu oluşturmaktadır. Başlıca görülen baş boyun kanserleri ise; ağız boşluğu, ağız, dudak, yutak, geniz ve gırtlak kanserleri olarak sayılabilir. Sık olarak gözlenen belirtileri ise; baş ve boyunun belirli bölgelerindeki şişlikler, ağız veya ağız içinde oluşan uzun süreli yaralar ve ses kısıklığı, nefes darlığı olarak sayılabilir.
Baş ve boyun kanserlerinde erken teşhis oldukça önemli görülmektedir. Erken tanı sayesinde tedavi şansı oldukça yüksek olabilmektedir. Özellikle hastalığın belirtilerinin erken dönemde ortaya çıkması, erken teşhisi ve tedaviyi kolaylaştıran önemli bir unsurdur. Erken dönemde uygulanan tedavi ile kanserin vücutta ilerlemesinin önüne geçilebilmektedir. Baş ve boyun kanserlerinde, alkol ve tütün gibi zararlı alışkanlıklar önemli risk faktörleri arasındadır.
Baş ve Boyun Kanserleri Nelerdir?
Kanser, günümüzde oldukça yaygın olarak gözlenen önemli bir toplumsal sağlık sorunu haline gelmiştir. Baş ve boyun bölgesi de içinde olmak üzere vücudun herhangi bir bölgesinde yer alan hücrelerin kontrolsüz bir biçimde büyümeleri ve çoğalmaları kanser oluşumunu tetiklemektedir. Baş ve boyun kanserleri tüm vücut kanserlerinin yaklaşık olarak %10’ una denk gelmektedir.
Baş ve boyun; üst yutak, ağız boşluğu, alt yutak, orofarenks, gırtlak, sinüsler, kulağın bazı kısımları ve boyundan oluşmaktadır. Baş ve b oyun kanserleri ise vücudun bu bölgelerinde meydana gelebilen çeşitli kanser türlerini ifade etmektedir. Baş ve boyun kanserleri bulunduğu bölgeye göre isimlendirilmektedir.
Baş ve boyun kanserleri günümüzde en sık görülen kanser çeşitleri arasında belirtilebilir. Bu kanser türleri genellikle, boğaz, ağız içi ve gırtlak gibi mukozal yüzeylerde bulunan hücrelerde başlamaktadır. Bununla birlikte; sinüslerde, tükürük bezlerinde, baş ve boyun bölgesindeki kaslarda veya sinirlerde de kanser görülebilmektedir.
Baş boyun kanserleri genellikle; dudak, tiroid, ağız içi, yanak, dil, gırtlak, dil kökü, yutak, tükürük bezleri, burun ve paranazal sinüs bölgelerinde görülmektedir. İleri seviye tümörlerde ise kanser hücreleri boyunda bulunan lenf bezlerine veya daha uzak organlara da yayılım gösterebilmektedir. Baş boyun kanserleri gözlendiği bölgeye göre çeşitli belirtilere neden olabilmektedir. Bu belirtiler, hastalığın başlangıç döneminde çoğu zaman grip, nezle gibi üst solunum yolu hastalıklarının belirtileri ile benzerlik göstermektedir.
Baş boyun kanserine neden olabilecek çeşitli unsurlardan söz edilebilir. Bunlar arasında; genetik yatkınlık, sigara ve alkol kullanımı, radyasyon maruziyeti gibi sebepler belirtilebilir. Baş ve boyun kanserlerinin tanısında fiziki muayene ve çeşitli görüntüleme yöntemleri önemli rol oynamaktadır. Detaylı incelemeler sonrasında teşhis konulabilmektedir. Baş ve boyun kanserlerinin tedavisi ise diğer tüm kanser türlerinde olduğu gibi kişiye özel olmalıdır. Tedavide ilk seçenek olarak genellikle cerrahi müdahale göz önünde bulundurulmaktadır.
Baş ve Boyun Kanserlerinin Nedenleri Nelerdir?
Baş boyun kanserlerini tetikleyen çeşitli risk faktörleri bulunmaktadır. Alkol, tütün ve tütün mamullerinin kullanımı bunlar arasında en önemli risk faktörü olarak görülmektedir. Özellikle ağız ve gırtlak kanserlerinin çoğunluğu tütün ve alkol kullanımından kaynaklanmaktadır. Diğer kanser türlerinde olduğu gibi genetik faktörlerde önemli rol oynamaktadır. Bununla birlikte, reflü hastalarında mide asidinin geriye kaçması nedeniyle baş boyun kanserlerine yakalanma riski artabilmektedir.
Kronik HPV enfeksiyonun da baş boyun kanserini tetiklediği bilinmektedir. Bunlarla birlikte, baş ve boyun kanserlerine neden olabilecek bazı önemli faktörleri şu şekilde belirtebiliriz;
- Ahşap tozu, asbest veya pestisit gibi zararlı maddelerle yakın temas halindeki çalışma ortamı baş boyun kanserine yakalanma riskini artırabilmektedir. Mesleki maruziyet önemli bir risk faktörü olarak görülmektedir.
- Epstein-Barr virüsü enfeksiyonu (öpücük hastalığı) özellikle tükürük bezi kanseri açısından önemli bir risk faktörü olarak görülmektedir.
- Baş ve boyun bölgesinin çeşitli nedenlerden radyasyona maruz kalması da kanser riskini artıran unsurlar arasında gösterilebilir.
Baş ve Boyun Kanserlerinin Belirtileri Nelerdir?
Baş ve boyun kanserleri başlangıçta belirti verebildikleri gibi hiç belirti vermeden de seyredebilmektedir. Ancak baş ve boyun kanserlerinde belirtiler genellikle erken dönemde ortaya çıkmaktadır. Bu belirtiler çoğu zaman nezle, grip gibi üst solunum yolu hastalıklarının belirtileri ile benzer olabilmektedir. Bu sebepten, erken dönemde ortaya çıkan bazı baş boyun kanseri hastalıklarının belirtileri her zaman kolaylıkla saptanamayabilir.
Baş boyun kanserinin bazı önemli belirtilerine şu şekilde değinebiliriz;
- Baş ve boyunda ortaya çıkan şişlik
- Göz çevresinde beliren şişlikler
- Geçmeyen ve tekrarlayan boğaz ağrısı
- Tekrarlayan baş ağrıları
- Geçmeyen boyun ağrısı
- Dudak, dilde ve ağız içi bölgesinde iyileşmeyen yaralar
- Ses kısıklığı, yutmada güçlük, öksürük
- Burun tıkanıklığı, kulak ağrısı, işitme kaybı
- Boğazda, ağızda, boyunda ve ensede kitle
- Çiğneme ve yutkunma sırasında ağrı
- Ağızda uyuşma, karıncalanma hissi
Yukarıda belirtilen semptomların bazıları diğer başka önemli rahatsızlıklarda da görülebilmektedir. Bu sebeple, belirtilerin sahip kişilerin öncelikle ilgili uzmana muayene olmaları önem teşkil etmektedir.
Baş ve Boyun Kanserlerinin Teşhis ve Tedavi Yöntemleri Nelerdir?
Baş boyun kanserlerinde de diğer kanser türlerinde olduğu gibi erken teşhis büyük önem teşkil etmektedir. Baş boyun kanserlerinin genellikle büyük çoğunluğu muayene sırasında tespit edilebilmektedir. Baş boyun kanseri teşhisinde; kapsamlı anamnez ve detaylı muayene, biyopsi, bilgisayarlı tomografi ve/veya MR, Pet-BT gibi yöntemlerden yararlanılmaktadır. Biyopsi, kanser türünün kesin olarak belirlenmesi adına kesin bir yöntem olarak görülmektedir.
Baş boyun kanserlerinin tedavisi kanserin türüne göre ve kişiden kişiye değişiklik gösterebilmektedir. Baş boyun kanserleri tedavisinde; cerrahi yöntem, kemoterapi ve radyoterapi gibi çeşitli tedavi yöntemleri kullanılmaktadır. Bazı hallerde birden fazla tedavi yöntemi de kullanılabilir. Kişiye özel olarak uygulanması gerekli tedavi planı, kanserin yapısına, büyüklüğüne, yerine ve hastanın durumuna göre belirlenmektedir. Uygun tedavi yönteminin belirlenmesinde, yaş, cinsiyet ve kişinin genel sağlık durumu gibi unsurlarda önem teşkil etmektedir.
