Dejeneratif Omurga Hastalıkları Nelerdir?

Paylaş

Dejeneratif omurga hastalıkları, omurga yapısındaki diskler, kıkırdak, bağ dokuları ve kemiklerde yaşlanmaya, aşınmaya veya hasara bağlı olarak meydana gelen bozulmalar sonucu ortaya çıkan bir grup rahatsızlığı ifade eder. Genellikle 40 yaş ve üzerindeki bireylerde sık görülmekle birlikte, fiziksel zorlanma, genetik yatkınlık, travmalar ve hareketsiz yaşam tarzı gibi faktörler hastalık riskini artırabilir.

Omurganın doğal yapısı, omurlar ve bu omurları birbirine bağlayan disklerden oluşur. Diskler, esnek bir yapı sağlayarak omurganın hareketliliğini artırır ve şok emici bir görev görür. Ancak dejeneratif süreçlerde bu disklerin sıvı içeriği azalır, elastikiyeti kaybolur ve incelmeler meydana gelir. Bu durum omurlar arasındaki mesafenin azalmasına, sinir köklerine baskıya ve zamanla ağrı, hareket kısıtlılığı gibi belirtilere yol açabilir.

Dejeneratif Omurga Hastalıkları Nelerdir?

Dejeneratif omurga hastalıkları, omurga yapısındaki doğal yaşlanma, travmalar, genetik yatkınlık ve diğer faktörler nedeniyle meydana gelen bozulmaları kapsayan bir grup hastalıktır. İşte başlıca dejeneratif omurga hastalıkları:

Disk Dejenerasyonu (Dejeneratif Disk Hastalığı)

  • Omurlar arasındaki disklerin zamanla sıvı kaybetmesi ve elastikiyetini yitirmesi sonucu oluşur.
  • Diskler incelir ve omurlar arasındaki mesafe azalır.
  • Bel ve boyun bölgelerinde yaygın ağrı, sertlik ve hareket kısıtlılığı görülür.

Spondiloz (Omurga Kireçlenmesi)

  • Omurga ve çevresindeki eklemlerde kemik çıkıntıları (osteofit) oluşur.
  • Yaşlanma sürecinde omurganın eklem ve bağ dokularında bozulma ve aşınma meydana gelir.
  • Sırt, boyun ve bel ağrısı ile birlikte sinir sıkışmasına bağlı nörolojik belirtiler ortaya çıkabilir.

Faset Eklem Sendromu

  • Omurlar arasındaki faset eklemlerinin aşınması ve kireçlenmesiyle karakterizedir.
  • Özellikle bel ve boyun bölgelerinde ağrıya neden olur. Hareketle ağrı artabilir.

Spinal Stenoz (Omurilik Kanalında Daralma)

  • Omurilik kanalının daralması sonucu omurilik veya sinir kökleri üzerinde baskı oluşur.
  • Bel ve bacaklarda ağrı, uyuşma, karıncalanma ve yürüme güçlüğüne neden olabilir.

Herniated Disk (Fıtıklaşmış Disk)

  • Omurlar arasındaki disklerin dış yüzeyinin yırtılması ve içindeki jelimsi maddenin dışarı çıkmasıyla sinirlere baskı yapması sonucu oluşur.
  • Bel ve boyun ağrısı, bacaklarda ya da kollarda ağrı, uyuşma ve güç kaybı gibi belirtilere yol açar.

Ankilozan Spondilit

  • Omurganın eklemlerinde ve bağ dokularında kronik iltihaplanma ve sertleşme ile karakterizedir.
  • Hareket kısıtlılığına ve omurganın eğilmesine neden olabilir.

Spondilolistezis (Omur Kayması)

  • Bir omurun diğerinin üzerine doğru kayması sonucu oluşur.
  • Bel ağrısı, bacaklarda ağrı ve nörolojik belirtiler görülebilir.

Osteoporoz ve Kompresyon Kırıkları

  • Kemik yoğunluğunun azalması (osteoporoz) nedeniyle omurlarda meydana gelen kırıklar.
  • Omurgada şekil bozuklukları ve kronik ağrıya yol açar.

Skolyoz ve Kifozun Dejeneratif Formları

  • Yaşla birlikte omurgada doğal eğriliklerin artması veya anormal eğrilikler oluşması.
  • Sırt ağrısı, duruş bozuklukları ve sinir sıkışması belirtilerine neden olabilir.

Bağ Dokusu Dejenerasyonu (Ligamentum Flavum Hipertrofisi)

  • Omurga bağ dokularının kalınlaşması ve sertleşmesi sonucu spinal kanalın daralması.
  • Bel ve bacak ağrısı ile yürüme zorluğuna neden olabilir.

Dejeneratif Omurga Hastalıkları Belirtileri Nelerdir?

Dejeneratif omurga hastalıklarının belirtileri, omurgadaki hasarın yeri, türü ve şiddetine bağlı olarak değişiklik gösterebilir. Ancak genel olarak bu tür hastalıklarda yaygın olarak gözlemlenen belirtiler şunlardır:

Ağrı

  • Boyun, sırt ve bel ağrısı: Hastalığın bulunduğu bölgeye göre değişir. Ağrı genellikle uzun süreli fiziksel aktiviteler, yanlış duruş ya da omurgaya yük bindiren hareketlerle artar.
  • Yayılan ağrılar: Sinir sıkışmalarına bağlı olarak bacaklara (bel fıtığında) veya kollara (boyun fıtığında) yayılan ağrılar olabilir.

Hareket Kısıtlılığı

  • Omurgadaki sertlik ve hareket kısıtlılığı, günlük aktiviteleri zorlaştırabilir. Özellikle sabah saatlerinde veya uzun süre hareketsiz kalındığında belirgin hale gelir.

Sinir Sıkışmasına Bağlı Belirtiler

  • Uyuşma ve karıncalanma: Sinirlerin sıkışması nedeniyle kollar, eller, bacaklar veya ayaklarda uyuşma ve karıncalanma hissi oluşabilir.
  • Kas güçsüzlüğü: Sinirlerin ciddi şekilde etkilenmesi kaslarda güç kaybına neden olabilir.
  • Refleks kaybı: Sinirlerin uzun süreli baskıya maruz kalması reflekslerde azalmaya yol açabilir.

Hissizlik

  • Omurgadan çıkan sinir köklerine baskı nedeniyle bazı bölgelerde hissizlik görülebilir. Bu durum genellikle ellerde, ayaklarda veya parmak uçlarında belirgindir.

Postür Bozuklukları

  • Omurga eğrilikleri (skolyoz, kifoz gibi) ya da duruş bozuklukları gelişebilir. Bu, sırtın görünümünde belirgin değişikliklere neden olabilir.

Kas Spazmları

  • Omurgaya destek sağlayan kaslarda gerginlik ve ağrılı spazmlar oluşabilir.

Yürüme Güçlüğü ve Denge Problemleri

  • Omurilik kanalının daralması (spinal stenoz) bacaklara giden sinirleri etkileyebilir ve yürüme sırasında zorluk, bacaklarda güçsüzlük veya denge kaybına neden olabilir.

Sırt ve Belde Sertlik

  • Sabahları veya uzun süre hareketsiz kalındığında omurgada sertlik hissedilebilir.

Bacak veya Kolda Ağrı ve Zayıflık

  • Fıtıklaşmış diskler veya sinir sıkışmaları, ağrının ve güç kaybının kollara veya bacaklara yayılmasına neden olabilir.

Nefes Alırken Ağrı (Nadir)

  • Omurganın göğüs bölgesini etkileyen hastalıklarda, nefes alırken göğüs ağrısı hissedilebilir.

Bu belirtiler kişinin günlük yaşam kalitesini olumsuz etkileyebilir. Belirtiler zamanla kötüleşebilir, bu nedenle erken tanı ve tedavi önemlidir. Eğer bu semptomlardan biri ya da birkaçı görülüyorsa, uzman bir doktora başvurulması tavsiye edilir.

Dejeneratif Omurga Hastalıkları Teşhisi Nasıl Konur?

Dejeneratif omurga hastalıklarının teşhisi, hastanın şikayetleri, fizik muayene bulguları ve görüntüleme yöntemlerinin bir arada değerlendirilmesiyle konur. Doğru teşhis, uygun tedavi planının yapılabilmesi için kritik öneme sahiptir.

Teşhis sürecinde kullanılan yöntemlere şu şekilde değinebiliriz;

  • Hastanın Öyküsü (Anamnez)
  • Fiziksel Muayene
  • Görüntüleme Yöntemleri (Röntgen, Manyetik Rezonans Görüntüleme (MRI), Bilgisayarlı Tomografi (BT), Miyelografi)
  • Elektrofizyolojik Testler
  • Kan testleri, inflamatuar durumları veya sistemik rahatsızlıkları (ör. romatoid artrit) tespit etmek için istenebilir.

Hastanın belirtileri gözlemlenerek durumun ilerleyip ilerlemediği, tedaviye yanıt verip vermediği değerlendirilir.Teşhis sürecinde multidisipliner bir yaklaşım gerekebilir. Ortopedi, nöroloji ve fizik tedavi uzmanları bir arada çalışarak hastanın durumu hakkında kapsamlı bir değerlendirme yapar. Erken tanı, hastalığın ilerlemesini önlemek ve yaşam kalitesini artırmak açısından önemlidir.

Dejeneratif Omurga Hastalıkları Tedavi Yöntemleri Nelerdir?

Dejeneratif omurga hastalıklarının tedavisi, hastalığın türüne, şiddetine, hastanın yaşı ve genel sağlık durumuna göre değişiklik gösterir. Tedavi, ağrıyı azaltmak, hareket kabiliyetini artırmak ve yaşam kalitesini iyileştirmek üzerine odaklanır. İşte başlıca tedavi yöntemleri:

İlaç Tedavisi

  • Ağrı Kesiciler: Hafif ağrılar için parasetamol ve NSAİİ (non-steroid anti-inflamatuar ilaçlar) kullanılabilir.
  • Kas Gevşeticiler: Kas spazmlarını azaltmak için kullanılır.
  • Kortikosteroidler: Şiddetli inflamasyonu azaltmak için doktor kontrolünde uygulanır.
  • Sinir İletim Modülatörleri: Kronik sinir ağrılarında gabapentin ve pregabalin gibi ilaçlar etkili olabilir.

Fizik Tedavi ve Rehabilitasyon

  • Egzersizler: Bel, boyun ve sırt kaslarını güçlendiren, esnekliği artıran özel egzersizler uygulanır.
  • Manuel Terapi: Fiziksel terapistler tarafından yapılan mobilizasyon ve manipülasyon teknikleriyle ağrı hafifletilebilir.
  • Sıcak ve Soğuk Uygulamalar: Kas spazmlarını azaltmak ve kan akışını iyileştirmek için uygulanır.
  • TENS (Transkutanöz Elektriksel Sinir Stimülasyonu): Ağrıyı hafifletmek için sinirlere düşük voltajlı elektrik akımları gönderilir.

Yaşam Tarzı Değişiklikleri

  • Kilo Kontrolü: Fazla kilolar, omurgaya binen yükü artırır. Sağlıklı bir diyetle kilo kontrolü sağlanmalıdır.
  • Duruş Düzeltme: Ergonomik oturma, ayakta durma ve uyuma alışkanlıkları geliştirilir.
  • Düzenli Egzersiz: Hafif yürüyüş, yüzme ve yoga gibi aktiviteler önerilir.

Enjeksiyon Tedavileri

  • Epidural Steroid Enjeksiyonları: Sinir kökü ağrısını azaltmak için kullanılır.
  • Faset Eklem Enjeksiyonları: Omurgadaki faset eklemlere steroid ve lokal anestezik enjekte edilir.
  • Diskografi: Ağrılı diskin belirlenmesi için kontrast madde enjeksiyonu yapılır ve gerekirse tedavi uygulanır.

Alternatif ve Destekleyici Tedaviler

  • Akupunktur: Ağrı kontrolünde etkili olabilir.
  • Masaj Terapisi: Kasları rahatlatır ve kan dolaşımını artırır.
  • Kuru İğne Tedavisi: Ağrı noktalarına iğne batırılarak kas gevşemesi sağlanır.

Cerrahi Tedavi

Cerrahi müdahale, konservatif tedavilerin etkisiz kaldığı veya hastalığın ilerlediği durumlarda tercih edilir:

  • Diskektomi: Fıtıklaşmış disk materyalinin çıkarılması.
  • Spinal Füzyon: Hasarlı omurların sabitlenmesi ve omurga stabilitesinin sağlanması.
  • Laminektomi: Spinal kanalın genişletilmesi için omur kemiklerinin bir kısmının çıkarılması.
  • Yapay Disk Uygulaması: Hasarlı disklerin yerine yapay disk yerleştirilmesi.

Psikolojik Destek

  • Kronik ağrıyla başa çıkmak için psikolojik danışmanlık ve bilişsel davranışçı terapi (CBT) faydalı olabilir.

Önleyici Tedbirler ve Koruyucu Yaklaşımlar

  • Omurga Sağlığı: Omurga kaslarını güçlendiren egzersizler düzenli yapılmalıdır.
  • Ağır Kaldırmaktan Kaçınma: Yanlış kaldırma teknikleri omurgaya zarar verebilir.

Dejeneratif omurga hastalıklarında erken tanı ve tedavi, hastalığın ilerlemesini önlemek ve yaşam kalitesini artırmak için hayati öneme sahiptir. Tedavi planı, bir uzman doktor tarafından kişiye özel olarak oluşturulmalıdır.