Akciğer kanseri, en tehlikeli ve ölümcül olabilecek kanser türlerindendir. Erkeklerde en sık ölümle sonuçlanan birinci, kadınlarda ise ikinci kanser türüdür. Ülkemizde ve dünyada her yıl birçok insan akciğer kanserinden hayatını kaybetmektedir.
En önemli görevi vücudumuzu oksijence beslemek olan akciğerlerimizde ki hücrelerin kontrolsüz çoğalmaları sonucu akciğer kanseri oluşur. Akciğerde oluşmaya başlayan kitle ya da tümör yayılarak tüm vücudu etkileyebilir.
Oldukça yaygın bir kanser türü olan akciğer kanserine neden olan faktörlerin başında sigara kullanımı gelmektedir. Akciğer kanseri, 20. yüzyılın başlarında sık görülen bir hastalık olmamasına rağmen günümüzde kanserden ölümlerin başını çekmektedir.
Öyle ki; Dünya Sağlık Örgütünün (WHO) verilerine göre akciğer kanseri tüm dünyada yılda yaklaşık 1,6 milyon insanın ölümüne sebebiyet vermektedir. Çok büyük oranla solunan havanın kalitesi akciğerlerin sağlığını belirlemekte ve hava kirliliği gibi olumsuz çevresel etkiler hastalığa yakalanma riskini artırmaktadır. Hastalığın ilk ve yaygın semptomu öksürük olduğundan çoğu zaman sigara kullananlar veya hava kirliliğine maruz kalanlar tarafından bu belirti dikkate alınmamaktadır. Bu sebeple hastalığın ilk evrelerinde tanı koymak güçleşmektedir.
Akciğer Kanseri Nedir?
Akciğer kanserinin oldukça yaygın bir kanser türü olarak toplumumuzda ve dünyada görülmekte olduğuna değindik. Akciğer kanserinin en sık nedeni uzun süreli sigara dumanına maruz kalmak olarak söylenebilir. Sigara içme alışkanlıklarına bağlı olarak kanserin görülme oranları değişebilmektedir.
Ölüm oranı oldukça yüksek olan akciğer kanseri birçok faktöre göre ortaya çıkabilen bir hastalıktır. Hava kirliliği, asbest, rodon gazı ve genetik faktörler bunlardan bazılarıdır. Hastalığın en yaygın ve ilk belirtisi öksürüktür. Nefes darlığı ve kilo kaybı da bu belirtiler arasındadır. Birçok akciğer kanseri türü yayılım gösterene kadar belirti vermemektedir. Bu sebeple özellikle yaygın olarak görüldüğüne değindiğimiz hastalık belirtilerini dikkate almak gerekir.
Akciğer kanseri, küçük hücreli (yulaf hücreli) akciğer kanseri ve küçük hücreli olmayan akciğer kanseri olmak üzere 2’ ye ayrılmaktadır. Küçük hücreli olmayan akciğer kanserinin birçok türü bulunmaktadır. Genellikle sigara içenlerde görülen küçük hücreli akciğer kanserleridir. Diğer akciğer kanseri türlerine göre vücuda yayılımı (metastaz) daha hızlıdır.
Tüm dünyada olduğu gibi ülkemizde de en sık görülen akciğer kanseri türü adenokanser olup özellikle sigara kullanmayanlarda ve kadınlarda daha sık rastlanır.
Kansere neden olan hücrenin tipine göre akciğer kanseri türleri:
- Adenokarsinom
- Skuamöz hücreli karsinom
- Büyük hücreli karsinom
- Adenoskuamöz karsinom
- Sarkomatoid karsinomlar
- Nöroendokrin tümörler
Akciğer kanseri tedavisi, hastalığın seyri, kanserin türü, hastalığın evresi ve hastanın genel sağlık durumuna göre kişiye özel olarak değişebilmektedir. Daha sık tercih edilen tedavi yöntemleri; kemoterapi, radyoterapi ve cerrahi tedavi yöntemleridir. Erken evrede tanı koyulan akciğer kanseri hastalarının hayatta kalma ihtimali daha yüksek olarak değerlendirilir.
Akciğer Kanserinin Nedenleri Nelerdir?
Sigaranın akciğer kanserinin nedenleri arasında önemli bir yer tuttuğuna tekrar değinmek isteriz. Kötü hava koşullarına uzun süre maruz kalmak, genetik yatkınlık, asbest, radyasyon, virüsler ve beslenme eksiklikleri gibi faktörlerde hastalığın nedenleri arasında gösterilebilir. Günümüzde, akciğer kanserinin en önemli nedeni olarak sigara vb. tütün ürünlerinin kullanımına işaret edilmektedir.
Akciğer Kanseri Riskini Arttıran Faktörler Nelerdir?
Akciğer kanserine yakalanma riskini artıran temel faktörlere şu şekilde değinebiliriz;
- Hava kirliliği
- Sigara vb. tütün ürünlerinin kullanımı
- Arsenik, radon vb. kimyasal maddelere veya uçucu bileşenlere nefes yolu ile maruziyet
- Genetik yatkınlık veya ailede akciğer kanseri öyküsü olmak
- Kronik akciğer hastalıkları
- İlerleyen yaş
- Radyasyona maruz kalmak
- Asbest, silika
Akciğer Kanseri Belirtileri Nelerdir?
Akciğer kanseri belirtileri hastalığın ilk evresinde kendini göstermeyebilir. Akciğer kanserinin türü ve yerleştiği yere göre farklı belirtilerde gözlenebilmektedir. Akciğer kanserinin en yaygın belirtisinin öksürük olduğuna değindik. Özellikle geçmeyen inatçı öksürüğe dikkat edilmesi gerekir. Bununla birlikte; göğüs ağrısı, nefes darlığı ve hırıltılı biçimde nefes alıp vermek de hastalığın başlıca belirtileri arasındadır.
Akciğer kanserinin birtakım önemli belirtilerine şu şekilde değinebiliriz;
- Nefes darlığı, geçmeyen öksürük
- Göğüs ağrısı
- İştahsızlık ve kilo kaybı
- Kanlı balgam
- Tekrarlayan akciğer enfeksiyonları
- Ses kısıklığı, yutmada güçlük
- Vücutta ağrılar, göğüs ağrısı
- Göz kapağında düşme
Belirtilerden de anlaşılacağı üzere, birçok hastalığın ortak semptomu olarak görülebilirler. Eğer yukarıda belirtilen semptomlardan birine veya birkaçına sahipseniz mutlaka ilgili hekime başvurulmalıdır. Yine de yukarıda sayılan belirtilerin mutlaka akciğer kanserine işaret etmediğini hatırlatmak isteriz. Bu belirtilerin görülmesi halinde, öncelikle göğüs hastalıkları uzmanına danışılması tavsiye edilmektedir. Akciğer kanserinden şüphelenilen durumlarda ilgili tetkiklerin yaptırılması talep edilebilir. Akciğer kanserinde erken teşhis tedavi açısından çok önemli görülmektedir.
Akciğer Kanseri Teşhisi Nasıl Konur?
Akciğer kanseri teşhisinde birçok yöntemden yararlanılmaktadır. Ancak akciğer kanseri nadiren erken tanı konulmasına imkan veren bir kanser türüdür. Çoğu zaman tesadüfen erken tanı konulabilmekte ve bu oran hastaların %10-15’ini geçmemektedir.
Akciğer kanserinin başlıca teşhis yolları, görüntüleme ve biyopsi yöntemleri olmak üzere belirtilebilir. Bu yöntemlere şu şekilde değinebiliriz;
- Akciğer grafisi, bilgisayarlı tomografi (BT), manyetik rezonans görüntüleme (MRI), PET/CT gibi radyolojik görüntüleme yöntemler
- Bronkoskopi (bronşların endoskopik olarak incelenmesi
- Akciğerden doku örneği alınması (biyopsi)
- Balgam sitolojisi uygulaması
- Torakoskopik cerrahi ve mediastinoskopi uygulamaları
Yıllık akciğer kanseri taraması yaptırmak özellikle risk altında olduğunu düşünen bireyler için önem teşkil etmektedir.
Akciğer Kanseri Evreleri Nelerdir?
Akciğer kanseri evrelemesi 4 adımda yapılmaktadır. Kanserin yayılımına göre bu evreler: Evre 1, Evre 2, Evre 3 ve Evre 4 olarak tanımlanır. Diğer kanser türlerinde olduğu gibi kanserin evresinin belirlenmesi etkili tedavi planının uygulanmasında büyük öneme sahiptir.
Akciğer kanseri evrelerine şu şekilde değinebiliriz;
Evre 1: Tümör akciğerin yalnız küçük bir bölümünde görülmektedir. Kanser 5 cm veya daha küçük ve lenf düğümlerine yayılmamıştır.
Evre 2: Kanser akciğere en yakın lenf bezlerine sıçramıştır. Lenf bezlerinde yayılım görülmemiş fakat kitle 5 cm’den büyük veya göğüs kafesine yakındır.
Evre 3: Hastalık iki akciğer arasındaki mediasten adı verilen boşluğa veya plevra ya da mediastendeki bezelere yayılmış durumdadır.
Evre 4: Kanser, böbrek üstü bezi, karaciğer ya da kemik gibi akciğerden uzak organlara yayılmış durumdadır.
Küçük hücreli akciğer kanserinde evreleme diğer kanser türleri ile benzer biçimde yapılmaktadır. TNM adı verilen evrelendirme yöntemi ile, birincil tümörün büyüklüğü ve yayılımına (T), bölgesel lenf bezi tutulumuna (N), akciğerden uzak bölgelerdeki metastaz varlığına (M) dayandırılarak evrelendirme yapılmaktadır. Bu evrelendirme yönteminde sınıflandırma genel olarak; Evre IA, IB, IIA, IIB, IIIA, IIIB ve IV olarak yapılmaktadır.
Bu yönteme göre hastalığın bulunduğu bölge, göğüs kafesinin yarısında ise ‘sınırlı’ veya hemitoraksın dışında daha yaygın biçimde görülüyor ise ‘yaygın’ olarak tanımlanmaktadır.
Akciğer Kanseri Tedavi Yöntemleri Nelerdir?
Akciğer kanserinde uygun tedavi yönteminin belirlenmesinde kanserin tipi ve evresi büyük önem teşkil etmektedir. Bununla birlikte, göz önünde bulundurulacak diğer birçok etkende tedavi sürecini etkilemektedir. Akciğer kanserinde başlıca uygulanan tedavi yöntemleri; cerrahi, kemoterapi, radyoterapi ve akıllı ilaç uygulamalarıdır. Her kanserli hastada cerrahi müdahale uygulanamayabilir. Kanserin akciğerlerdeki yerleşimi cerrahi müdahalenin tipini belirlemektedir. Kemoterapi, radyoterapi ve akıllı ilaçlarda tercih edilebilen diğer tedavi yöntemleri arasındadır. Kanser hücrelerinin türü, kanserin evresi ve kişinin genel sağlık durumu gibi etkenler uygun tedavi protokolünün belirlenmesinde etkilidir.
Akciğer Kanserinden Korunma Yolları
Kişiyi akciğer kanserine sürükleyen birçok farklı etken olabilmektedir. Bunlar arasında tütün kullanımı büyük rol oynamaktadır. Akciğer kanserinden korunmaya yardımcı başlıca unsurlara şu şekilde değinebiliriz;
- Sigara kullanmamak
- Radyasyona maruz kalmamak
- Hava kirliliğine maruz kalmamak, temiz hava solumak
- Alkollü içecekler kullanmamak
- Düzenli egzersiz yapmak, kaliteli ve dengeli beslenmek gibi sağlıklı bir yaşam tarzı benimsemek
- Asbest, katran gibi zararlı uçucu gazlara maruz kalmamak
