Guatr Nedir? Belirti ve Tedavisi Nasıl Olur?

Guatr, boynun ön kısmında yer alan tiroit bezinin büyümesine bağlı olarak gelişim gösteren bir rahatsızlıktır. Tiroit, soluk borusunun her iki tarafında bulunan kelebek biçimindeki salgı bezidir. Tiroit bezinin üretmiş olduğu hormonlar kan dolaşımına katılarak metabolizmayı düzenlemeye yardımcı olur ve metabolizma hızını kontrol eder. Guatr hastalığında ise tiroidin fazla büyümesine bağlı olarak fonksiyon bozukluğu izlenmektedir.

Tiroid hormonlarının dengesiz olması vücutta birçok önemli fonksiyonun düzgün çalışmasına engel olabilir. Bu sebeple tiroid bezinin işlevi, genel sağlık durumu için kritik önem teşkil etmektedir. Guatr rahatsızlığı genellikle tiroid hormonundaki dengesizliklerle bağlantılıdır. En yaygın guatr nedenlerinden biri ise iyot eksikliğidir. Bununla birlikte otoimmün tiroid rahatsızlıkları da guatrın gelişiminde rol oynayabilmektedir. Guatr tedavisi, guatrın büyüklüğüne, nedenine ve tiroid bezinin nasıl çalıştığına göre değişiklik gösterebilmektedir.

Guatr Nedir?

En yaygın tiroit hastalıklarından biri olarak bilinen guatr, tiroit bezinin şişmesi ve büyümesi neticesinde ortaya çıkan bir rahatsızlıktır. Normal koşullarda dışarıdan görülemeyen tiroit, guatr hastalığında boyunda bir şişlik veya yumruk olarak gözlenebilmektedir. Genellikle ağrısız olan bu şişlik, hastalığın düzeyine bağlı olarak bazı sağlık sorunlarına neden olabilmektedir. Guatr boyutu büyüdükçe yutkunmada zorluk görülebilir ve nefes almak güçleşebilir.

Tiroid bezi vücudun metabolizmasını düzenlemede görevlidir ve iki ana hormon üretiminde rol oynar. Tiroksin (T4) ve triiyodotironin (T3) bu hormonlardır ve vücudumuzda birçok hayati fonksiyonun çalışmasında rol oynarlar. Bununla birlikte, vücut ısısını, kalp hızını, kas ve sinir sisteminin sağlıklı biçimde çalışmasını ve sindirim sisteminin işleyişini de etkileyebilmektedir. Tiroitten salgılanan hormonların dengesiz olması durumunda vücudun en temel olan bu işlevlerinde aksamalar meydana gelmektedir. Hormon azlığında hipotiroidizm, hormon fazlalığında ise hipertiroidizm gibi durumlar gelişim gösterebilmektedir.

Guatrın en sık görülen nedenlerinden biri tiroit hormonlarının olması gerekenden az veya fazla üretilmesidir. Guatr genellikle boyunda ortaya çıkan şişlik ile kendini göstermektedir. Hastalığa neden olan diğer önemli nedenlerden birisi de iyot eksikliğidir. Yeterince iyot tüketilmediğin de bu rahatsızlık ortaya çıkabilmektedir. Guatr bazı durumlarda herhangi bir belirtiye neden olmayabilir. Hastalığın tedavisi ise; guatrın büyüklüğüne ve rahatsızlığın altında yatan nedenin ne olduğuna bağlı olarak değişiklik gösterebilmektedir. Guatrın erken teşhisi ve uygun tedavi yönteminin belirlenmesi hastalığın komplikasyonlarının önlenmesinde önem teşkil etmektedir.

Guatr Nedenleri Nelerdir?

Guatr, tiroit bezinin büyümesine neden olabilecek çeşitli nedenlerden ortaya çıkabilmektedir. Guatrın en yaygın nedenleri arasında tiroid hormonlarındaki dengesizlikler, iyot eksikliği ve tiroid bezi iltihapları gösterilebilir. Bunun yanı sıra, genetik unsurlar ve bazı otoimmün hastalıklar da guatra neden olabilmektedir.

Guatra neden olabilecek bazı önemli unsurları şu şekilde sıralayabiliriz;

• İyot eksikliği
• Genetik yatkınlık
• Hipotiroidi (tiroid bezinin az çalışması)
• Hipertiroidi (tiroid bezinin fazla çalışması)
• Tiroid bezi iltihaplanması
• Tiroid kanseri
• Tiroid bezinde nodül oluşumu
• Hamilelik veya menopoz gibi hormonal değişiklikler
• Sigara kullanımı
• Selenyum eksikliği

Sık görülen tiroid nedenlerinden biri ise Hashimoto hastalığıdır. Hashimoto tiroiditi olarak da bilinen bu rahatsızlık da kişinin bağışıklık sistemi tiroit bezine zarar vermektedir. Bunun sonucunda ise vücut için gerekli miktardaki hormon üretilememektedir. Guatra neden olabilecek bir diğer rahatsızlık ise, halk arasında daha çok zehirli guatr olarak da bilinen Graves hastalığıdır. Bağışıklık sisteminin tetiklendiği bu rahatsızlıkta tiroit bezi olması gerekenden fazla çalışarak vücudun ihtiyacından daha çok hormon üretir. Bu durumda guatr hastalığına neden olabilmektedir.

Guatr Belirtileri Nelerdir?

Guatr genellikle boynun ön kısmında göze çarpmaktadır. Hastalığın en yaygın belirtileri arasında adem elması olarak da bilinen boğazın alt kısmındaki şişlik, yutma güçlüğü ve nefes darlığı gösterebilir. Guatrın belirtileri rahatsızlığın türüne ve evresine göre de değişiklik gösterebilmektedir. Bazı durumlarda ise herhangi bir belirtiye neden olmayabilir.

Guatrın yaygın belirtilerine şu şekilde değinebiliriz;

• Boyunda şişlik
• Boğazda gerginlik hissi
• Yutkunma güçlüğü
• Nefes almada zorluk çekilmesi
• Boyun bölgesinde rahatsızlık veya hassasiyet duyulması
• Yorgunluk ve halsizlik
• Öksürme
• Ses kısıklığı
• Özellikle kollar havadayken baş dönmesi
• Kilo değişiklikleri (kilo kaybı veya kilo alınması)
• Çarpıntı, sinirlilik hali

Guatr Risk Faktörleri Nelerdir?

Guatr, özellikle 50 yaş üzeri kişilerde, bağışıklık sistemi ile ilgili sorunlar yaşayanlarda, kadınlarda ve gebelik ve menopoz dönemlerinde daha sık görülebilmektedir.

Guatr için risk faktörü olarak değerlendirilebilecek bazı unsurları şu şekilde belirtebiliriz;

• Yaş
• Cinsiyet
• İyot eksikliği
• Genetik yatkınlık
• İlaç kullanımı
• Menopoz ve hamilelik gibi dönemler

Guatr Teşhisi Nasıl Konur?

Guatr teşhisinde öncelik kişinin doktor tarafından fiziki olarak muayene edilmesidir. Fiziki muayenenin ardından hekim guatrdan şüphe duyarsa tanıyı koyabilmektedir. Guatr teşhisi tiroid bezindeki bir soruna işaret ettiğinden, hastalığın altında yatan neden mutlaka araştırılmalıdır.

Guatr teşhisi amacıyla yararlanılan bazı tanı yöntemlerine şu şekilde değinebiliriz;

• Fiziki muayene
• Antikor testi
• Tiroid ultrasonu
• Biyopsi
• Tiroit fonksiyon testleri
• Tiroit sintigrafisi
• Bilgisayarlı tomografi (BT) veya manyetik rezonans görüntüleme (MR)

Fiziki muayene ve gerekli görülen testlerin yapılması akabinde elde edilen verilere göre hekim tarafından kişiye guatr tanısı konulabilmektedir.

Guatr Tedavi Yöntemleri Nelerdir?

Guatr tedavisi, hastalığın durumuna, hastanın genel sağlık durumuna ve hastalığın belirtilerine göre değişiklik gösterebilmektedir. Guatrın küçük olduğu ve belirtilerin kişiyi rahatsız etmediği durumlarda hekim yalnızca hastalığın gözlenmesini isteyebilmektedir. Bu gibi hallerde hekim belirli periyotlarla rahatsızlığı kontrol etmektedir. Bununla birlikte, hormon seviyesini normal düzeye çekmek, tiroidi küçültmek ve tiroid bezindeki iltihabi durumların iyileşmesi adına bazı ilaç tedavileri uygulanabilmektedir.

Guatr tedavisinde kullanılabilecek bazı tedavi yöntemlerine şu şekilde değinebiliriz;

• İlaç tedavisi
• Radyoaktif iyot tedavisi
• Cerrahi müdahale

Guatr belirtilerinin şiddetli olduğu vakalarda ise tiroid bezinin bir kısmının veya tamamının cerrahi yöntemlerle alınması söz konusu olabilmektedir. Guatr operasyonundan sonra hasta ilaç tedavisi ile desteklenmektedir. Guatr operasyonu genel anestezi altında boyundan girilerek uygulanan bir cerrahi işlemdir. Guatr ameliyatı sonrasında hasta hızla iyileşebilerek günlük hayatına devam edebilmektedir.