Kalp çarpıntısı, kalbin normalden daha hızlı, düzensiz ya da hissedilir şekilde atması durumudur. Kişi bu durumu göğüste “vuruntu”, “çırpınma” ya da “zıplama” hissiyle fark edebilir. Çarpıntı kimi zaman saniyeler sürerken, bazı durumlarda dakikalarca devam edebilir. Genellikle zararsızdır ve stres, egzersiz, kafein tüketimi gibi durumlara bağlı olarak ortaya çıkar. Ancak bazı çarpıntılar kalp ritim bozukluklarının (aritmilerin) işareti olabilir.
Kalp çarpıntısı çoğu zaman herhangi bir tıbbi müdahale gerektirmez, ancak sık sık tekrarlaması, göğüs ağrısı, baş dönmesi, bayılma gibi ek belirtilerle birlikte olması durumunda mutlaka bir hekime başvurulmalıdır. Altta yatan nedenin belirlenmesi, uygun tedavi sürecinin planlanması açısından önem taşır.
Kalp Çarpıntısı Nedir?
Kalp çarpıntısı, kalbin normalden daha hızlı, düzensiz veya güçlü bir şekilde atması durumudur. Bu durum, kişinin göğsünde kalbin "vurması" ya da "çırpınması" hissi olarak tanımlanabilir. Çarpıntılar genellikle birkaç saniye sürerken, bazen daha uzun süre devam edebilir. Kalp çarpıntısı, genellikle vücudun normaldeki ritminin bozulması sonucu oluşur ve kişiye rahatsızlık verebilir.
Kalp çarpıntısının ortaya çıkmasına neden olabilecek birçok faktör vardır. Bunlar arasında stres, aşırı kafein tüketimi, aşırı egzersiz, anksiyete, hormonal değişiklikler (örneğin, gebelik veya menopoz), bazı ilaçlar, yüksek ateş, kansızlık (anemi) ve kalp ritmi bozuklukları (aritmiler) yer alabilir.
Çarpıntılar genellikle zararsızdır ve vücudun çeşitli tepkileri sonucu ortaya çıkabilir. Örneğin, heyecanlanma, fiziksel aktivite veya stresli durumlar kalbin hızlanmasına ve çarpıntı hissine yol açabilir. Ancak, çarpıntılar bazen kalp hastalıklarının bir belirtisi olabilir. Özellikle, çarpıntıların göğüs ağrısı, baş dönmesi, bayılma gibi diğer semptomlarla birlikte görülmesi durumunda, bu durum bir sağlık problemi olduğunu gösterebilir ve derhal bir doktora başvurulması gerekebilir.
Kalp Çarpıntısı Belirtileri Nelerdir?
Kalp çarpıntısı, kişinin kalp atışlarını normalden farklı bir şekilde hissetmesiyle ortaya çıkar. Bu durum genellikle aniden başlar ve kısa sürede geçebilir; ancak bazı vakalarda daha uzun sürebilir ve başka belirtilerle birlikte görülebilir. Kalp çarpıntısının belirtileri kişiden kişiye değişiklik gösterebilir, ancak en sık karşılaşılan semptomlar şunlardır:
Yaygın Belirtiler:
- Göğüste çarpma hissi: Kalbin çok hızlı, güçlü veya düzensiz attığı hissedilir.
- Kalp atışlarında düzensizlik: Kalbin teklemesi, arada durup tekrar başlaması ya da atış ritminin bozulması.
- Hızlı kalp atışı (taşikardi): Kalbin dakikada 100 atışın üzerine çıkması.
- Göğüs sıkışması veya rahatsızlık hissi
- Boyun ya da boğazda zonklama hissi
Bu belirtiler çoğu zaman zararsız nedenlerden kaynaklansa da, özellikle çarpıntıya nefes darlığı, baş dönmesi, bayılma ya da göğüs ağrısı eşlik ediyorsa kalp ritmi bozukluğu (aritmi) veya başka ciddi bir kalp rahatsızlığı söz konusu olabilir. Bu tür durumlarda mutlaka bir kardiyoloji uzmanına başvurulmalıdır.
Kalp Çarpıntısı Nedenleri Nelerdir?
Kalp çarpıntısı, çoğu zaman geçici ve zararsız nedenlere bağlı olsa da bazı durumlarda ciddi sağlık sorunlarının belirtisi olabilir. Çarpıntının nedeni kalbin çalışma hızını, ritmini veya gücünü etkileyen herhangi bir faktör olabilir. İşte kalp çarpıntısının en yaygın nedenleri:
- Yoğun stres altında kalmak veya panik atak geçirmek kalp atışlarının hızlanmasına neden olabilir.
- Kahve, enerji içecekleri ve çikolata gibi kafeinli gıdalar çarpıntıyı tetikleyebilir.
- Nikotin ve alkol kalbin ritmini bozarak çarpıntıya yol açabilir.
- Yoğun fiziksel aktivite sonrası kalp geçici olarak hızlı atabilir.
- Gebelik, menopoz veya adet dönemi gibi hormonal dalgalanmalar kalp hızında değişikliğe neden olabilir.
- Özellikle hipertiroidi (tiroid bezinin fazla çalışması) kalp çarpıntısının yaygın bir nedenidir.
- Kalp Ritmi Bozuklukları (Aritmiler) kalbin düzensiz atmasına neden olan bu durumlar çarpıntıya yol açabilir.
- Düşük Kan Şekeri (Hipoglisemi) kan şekeri düştüğünde kalp atış hızı artabilir.
- Düşük Tansiyon (Hipotansiyon) yetersiz kan dolaşımı kalbin daha hızlı atmasına neden olabilir.
- Ateşli Hastalıklar vücut ısısı yükseldikçe kalp atış hızı artabilir.
- Dekonjestanlar, astım ilaçları, tiroid ilaçları, antidepresanlar ve bazı tansiyon ilaçları çarpıntıya neden olabilir.
- Amfetamin gibi maddeler kalp ritmini bozar.
Kalp çarpıntısının nedeni çoğu zaman zararsız olsa da, altta yatan ciddi bir hastalığın belirtisi olabileceği için özellikle sık tekrarlayan ya da diğer semptomlarla birlikte seyreden çarpıntılarda tıbbi değerlendirme gereklidir.
Kalp Çarpıntısı Hangi Hastalıklara Neden Olur?
Kalp çarpıntısı genellikle bir belirti olarak karşımıza çıkar; yani, başka bir hastalığın habercisi olabilir. Ancak tedavi edilmediği veya altta yatan ciddi bir neden göz ardı edildiği durumlarda bazı sağlık sorunlarına yol açabilir ya da mevcut hastalıkların seyrini kötüleştirebilir. İşte kalp çarpıntısının neden olabileceği ya da ilişkili olduğu bazı önemli hastalıklar:
- Aritmiler (Ritim Bozuklukları): Kalp çarpıntısı sıklıkla aritmilerin bir sonucu olsa da, uzun süreli ya da tedavisiz aritmiler ciddi dolaşım problemlerine ve hatta felce neden olabilir.
- Kalp Yetmezliği: Sürekli ve kontrolsüz çarpıntılar kalbin zamanla yorulmasına ve yeterli kan pompalayamamasına neden olabilir. Bu durum kalp yetmezliği gelişimine yol açabilir.
- İnme (Felç): Özellikle atriyal fibrilasyon gibi düzensiz kalp ritmi durumlarında, kalpte pıhtı oluşumu riski artar. Bu pıhtılar beyne giderek inmeye neden olabilir.
- Anksiyete ve Panik Bozuklukları: Sık yaşanan çarpıntılar bireyde psikolojik kaygı bozukluklarına, panik ataklara ya da mevcut anksiyete durumlarının kötüleşmesine neden olabilir.
- Hipotansiyon (Düşük Tansiyon): Kalp ritmindeki düzensizlikler, kanın yeterince pompalanamamasına ve tansiyon düşüklüğüne neden olabilir. Bu da baş dönmesi, bayılma gibi riskleri artırır.
- Miyokard Enfarktüsü (Kalp Krizi): Kalp çarpıntısı, kalp damarlarında ciddi tıkanıklıkların habercisi olabilir. Eğer bu durum ihmal edilirse kalp krizi riski artar.
- Solunum Problemleri: Kalbin yetersiz çalışması akciğer dolaşımını etkileyebilir. Bu da nefes darlığı, akciğer ödemi gibi durumlara zemin hazırlayabilir.
- Tiroid Hastalıkları: Hipertiroidi tedavi edilmediğinde hem kalp ritim bozukluğuna hem de zamanla kalp kası bozulmasına neden olabilir.
Kalp çarpıntısı her zaman zararlı olmasa da, sık tekrarlayan veya diğer semptomlarla birlikte görülen çarpıntılar mutlaka ciddiye alınmalıdır. Erken tanı ve tedavi sayesinde yukarıda sayılan birçok ciddi durum önlenebilir.
Kalp Çarpıntısı Tedavi Yöntemleri Nelerdir?
Kalp çarpıntısının tedavisi, altta yatan nedene ve çarpıntının şiddetine göre değişiklik gösterir. Bazı vakalarda sadece yaşam tarzı değişiklikleri yeterli olurken, bazı durumlarda ilaç tedavisi ya da girişimsel yöntemler gerekebilir. Tedavideki amaç, çarpıntıya neden olan faktörleri ortadan kaldırmak ve kalbin düzenli ritmini yeniden sağlamaktır.
- Stresin azaltılması: Meditasyon, yoga ve nefes egzersizleri çarpıntıyı tetikleyen stresi azaltabilir.
- Kafein ve nikotin tüketiminin sınırlandırılması: Kahve, enerji içecekleri ve sigara çarpıntıyı tetikleyebileceği için tüketimi azaltılmalıdır.
- Alkol kullanımından kaçınmak: Alkol kalp ritmini bozabilir.
- Düzenli uyku ve egzersiz: Uyku düzeni ve hafif tempolu egzersizler kalp sağlığını destekler.
- Beta blokerler: Kalp hızını azaltarak çarpıntıyı kontrol altına alır.
- Kalsiyum kanal blokerleri: Kalbin elektriksel iletimini düzenleyerek ritmi dengelemeye yardımcı olur.
- Anti-aritmik ilaçlar: Özellikle ciddi ritim bozukluklarında kullanılır.
- Tiroid hastalığı varsa: Tiroidi düzenleyici ilaçlar kullanılır.
- Kateter ablasyon: Ritim bozukluğuna neden olan kalp dokusu özel kateterlerle yakılarak etkisiz hale getirilir.
- Kalp pili (pacemaker): Kalp ritmini düzenlemek amacıyla göğüs altına yerleştirilen küçük bir elektronik cihazdır.
- ICD (İmplante Edilebilir Kardiyoverter Defibrilatör): Hayati risk taşıyan ritim bozukluklarında otomatik olarak müdahale eden cihazlardır.
- Elektrokardiyoversiyon: Kalbin elektriksel şokla normal ritmine döndürülmesidir; özellikle atriyal fibrilasyon gibi durumlarda kullanılır.
- Anemi varsa: Demir tedavisi uygulanır.
- Tiroid bozukluğu varsa: Tiroid hormonları düzenlenir.
- Kaygı bozukluklarında: Psikolojik destek ve gerektiğinde anksiyolitik ilaçlar kullanılabilir.
Kalp çarpıntısının tedavisi, çarpıntının türüne ve nedenine göre kişiye özel planlanmalıdır. Kendi kendine ilaç kullanmak tehlikeli olabilir. Bu nedenle sık yaşanan veya rahatsızlık veren çarpıntılarda mutlaka bir kardiyoloji uzmanına başvurulmalıdır.
Kalp Çarpıntısına Ne iyi Gelir?
Kalp çarpıntısı genellikle geçici bir durumdur ve altta yatan ciddi bir hastalık yoksa evde alınabilecek bazı basit önlemlerle hafifletilebilir. Ancak çarpıntıya başka belirtiler (nefes darlığı, baş dönmesi, bayılma, göğüs ağrısı) eşlik ediyorsa mutlaka bir doktora başvurulmalıdır. İşte kalp çarpıntısına iyi gelebilecek bazı yöntemler:
- Yavaş ve derin nefes almak, vücudu rahatlatır ve kalp atım hızını düşürür.
- Meditasyon, yoga ve gevşeme egzersizleri, stres kaynaklı çarpıntıyı önleyebilir.
- Vagal manevralar (örneğin ıkınmak, soğuk suyla yüzü yıkamak) kalp ritmini yavaşlatmaya yardımcı olabilir (yalnızca doktor önerisiyle denenmelidir).
- Kahve, enerji içecekleri, çay, çikolata ve sigara gibi uyarıcılar çarpıntıyı tetikleyebilir. Kafeinsiz ürünleri tercih etmek ve sigarayı bırakmak kalp sağlığını destekler.
- Çarpıntının en yaygın nedenlerinden biri strestir. Günlük yürüyüş, hobi edinmek, sosyal destek ve kaliteli uyku, stresin etkisini azaltabilir.
- Magnezyum, potasyum ve kalsiyum açısından zengin bir beslenme kalp ritmini dengeler.
- Susuz kalmak kalp atışlarını hızlandırabilir. Günde en az 1.5–2 litre su içmek faydalıdır.
- Uyku eksikliği vücudun stres yanıtını artırarak kalp hızını yükseltebilir.
- Eğer altta yatan bir neden varsa (örneğin tiroid hastalığı, anemi, aritmi), o hastalığın tedavisi çarpıntıyı azaltır.
- Bazı durumlarda beta bloker gibi kalp ritmini yavaşlatan ilaçlar kullanılabilir.
Kalp Çarpıntısı Hakkında Sık Sorulan Sorular?
Kalp çarpıntısı tehlikeli midir?
Her kalp çarpıntısı tehlikeli değildir. Stres, yorgunluk, kafein gibi geçici nedenlere bağlı olabilir. Ancak sık sık tekrarlıyor veya baş dönmesi, bayılma, göğüs ağrısı gibi belirtilerle birlikte görülüyorsa ciddi olabilir ve doktora başvurulmalıdır.
Kalp çarpıntısı ne kadar sürer?
Çoğu çarpıntı birkaç saniye ile birkaç dakika arasında sürer. Uzun süreli veya sık tekrarlayan çarpıntılar tıbbi değerlendirme gerektirir.
Kalp çarpıntısı hangi saatlerde daha sık olur?
Strese, yorgunluğa ve uyarıcılara bağlı çarpıntılar genellikle gün sonunda, yatmadan önce ya da dinlenme anlarında fark edilir hale gelir.
Kalp çarpıntısı hangi hastalıkların belirtisidir?
Kalp ritim bozuklukları (aritmiler), tiroid hastalıkları, kansızlık (anemi), panik atak, düşük kan şekeri ve bazı kalp hastalıkları çarpıntıya neden olabilir.
Kalp çarpıntısına hangi testler yapılır?
Elektrokardiyogram (EKG), holter cihazı (24 saatlik EKG), efor testi, kan testleri ve tiroid hormon analizleri yapılabilir. Gerekirse ekokardiyografi de uygulanır.
Evde kalp çarpıntısını durdurmak için ne yapılabilir?
Sakinleşmek, derin nefes almak, soğuk su içmek, stresli ortamdan uzaklaşmak çarpıntıyı hafifletebilir. Ancak bu geçici çözümlerdir; sık tekrarlayan durumlarda doktora başvurulmalıdır.
Kalp çarpıntısı ile kalp krizi aynı şey midir?
Hayır. Kalp çarpıntısı kalbin hızlı veya düzensiz atmasıdır. Kalp krizi ise kalp damarlarının tıkanması sonucu kalp dokusunun zarar görmesidir. Ancak çarpıntı, bazı durumlarda kalp krizinin bir belirtisi olabilir.
Kalp çarpıntısı aniden başlarsa ne yapmalıyım?
Oturun, sakin kalmaya çalışın ve derin nefes alın. Şikayet geçmiyorsa veya başka belirtiler varsa (nefes darlığı, göğüs ağrısı, bayılma) acil sağlık hizmetine başvurun.
Kalp çarpıntısı nasıl önlenir?
Stresi yönetmek, kafein ve alkolü sınırlamak, sigarayı bırakmak, düzenli uyku, dengeli beslenme ve egzersizle çarpıntı riski azaltılabilir.
