Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ) verilerine göre dünyada her yıl ortalama 500.000, ülkemizde ise 3000’e yakın kadın rahim ağzı kanseri teşhisi alıyor. Bu hastaların ise yaklaşık 300.000’e yakını (ülkemizde ise 500 kadın) rahim ağzı kanseri nedeniyle hayatını kaybediyor. En sık görülen kadın kanserlerinin başında birinci sırada meme kanseri yer alırken, ikinci sırada ise rahim ağzı (serviks) kanseri geliyor. Rahim ağzı (serviks) kanserine karşı korunmak için HPV (Human Papilloma Virüsü) aşısı, rutin muayeneler ve testlerin aksatılmadan yaptırılması öneriliyor.
Rahim Ağzı Kanseri Nedir?
Rahim ağzı kanseri yani diğer bir bilinen adıyla serviks kanseri, rahim ağzında yer alan hücrelerin anormal bir şekilde gelişerek, kontrolsüzce çoğalmasına denir. Uterustan, vajinaya uzanan bir boyun şeklini andıran serviks, rahim bölgesinin alt tarafında yer alır. Bu tabakada yani rahim ağzında yer alan hücrelerin anormal hücrelere dönüşmesine neden olan unsurlardan biri de (aynı zamanda erkeklerde de penis, anüs ve birçok kansere neden olan) HPV yani Human Papilloma Virüsüdür. HPV (Human Papilloma Virüsü), genellikle cinsel temas yoluyla bulaşsa da, enfekte olan yüzeylerle temas edilmesi sonucu da kişiden kişiye bulaşabilir.
Bağışıklık sistemi her ne kadar vücudun zarar görmesini engellese de, virüs bazı insanlarda yıllarca uyuyabilir ve daha sonra kanser hücrelerine dönüşebilir. HPV (human papilloma virüsü) bazı insanlarda herhangi bir semptoma neden olmazken, bağışıklık sistemi güçlü olan kişilerde hastalığa neden olmaz. HPV virüsüne karşı aşı ile koruma sağlanabilir. HPV (human papilloma virüsü), aynı zamanda cinsel yolla bulaşan hastalıkların da başında yer alır. Her 10 kişiden 1’inde gözlemlenen ve tedavi edilmediği takdirde çok ciddi sonuçlara neden olabilen HPV (human papilloma virüsü), çoğu zaman herhangi bir belirti vermeyebilir. HPV (human papilloma virüsü) kadınlarda genital bölge kanserlerinin % 99’una neden olurken, aynı zamanda erkeklerde de; penis, anüs ya da gırtlak kanserine neden olabilen bir DNA virüsüdür. Rahim ağzı (serviks) kanseri çok yavaş yayılan ve genellikle ileri evrelerde belirti gösteren sinsi bir kanser türüdür. Genellikle belirtilerin ortaya çıkmaya başlaması kanserin ileri evrelerinde meydana gelir, bu da hastalığın tedavisinin olumsuz yönde etkilenmesine neden olabilir. Bu yüzden kadınlara her sene yapılan rutin muayenelerde 30 yaşına kadar pap-smear testi, 30 ve sonrası içinse co-test (HPV-DNA Testi) yaptırması tavsiye edilir.
HPV (Human Papilloma Virüsü) Aşısı Nedir?
HPV yani human papilloma virüsünün 200’den fazla çeşidi bulunur ve bu virüslerden yaklaşık olarak 15 tanesi kansere neden olur. HPV’ye bağlı ortaya çıkan rahim ağzı kanserlerinden %75’inin, HPV 16 ve HPV 18’e bağlı ortaya çıktığı saptanmıştır. Yine HPV’nin sıklıkla gözlemlenen ve kanser açısından daha az risk taşıyan diğer türleri arasında ise genital siğillere de neden olabilen HPV 6 ve HPV 11’yer alır. Bu iki tip her ne kadar kanser riskleri açısından düşük olsa da, tedavi edilmediği takdir de ileri dönemde kansere neden olabilir. HPV’ye bağlı gelişen hastalıklar, aşı yapıldığı takdir de ortadan kalkabilir.
HPV aşısı 11 yaş itibariyle tüm kız ve erkek çocuklarına 2’lü, 4’lü ve 8’li olarak 3 doz halinde uygulanabilir. İlk cinsel deneyim yaşanmadan tamamlanan tüm HPV aşıları, kadınlarda kansere (HPV 16 - HPV 18) neden olan tiplerine karşı % 100 koruma sağlarken, genital siğillere neden olabilen (HPV 6 ve HPV 11) tiplerine karşı da koruma sağlar.
HPV aşısı, cinsel deneyimi olan bireylere de uygulanabilir. Erkeklerde 26 yaşına kadar uygulanabilen HPV aşısı, kadınlarda 40 – 45 yaşına kadar uygulanabiliyor. Eğer daha önce HPV virüsüne maruz kalmış bir kişi bu aşıyı yaptırırsa, aşı vücutta var olan virüse karşı bir koruma sağlamaz. Fakat HPV’nin diğer türlerine karşı koruma sağlar. Yani aşı olmadan önce vücut HPV 16 ya da HPV 18 tipi ile karşılaşmamışsa aşı bu tiplere karşı tam koruma sağlar.
Rahim Ağzı (Serviks) Kanserinin Belirtileri Nelerdir?
Rahim ağzı (serviks) kanserinin belirtileri arasında en sık gözlemlenen vajinal kanamadır. Düzensiz ve özellikle de cinsel ilişki arasında ortaya çıkan vajinal kanamayla birlikte gelişen ağrı en önemli belirtilerin başında gelir. Fakat bu belirtilerin, rahim ağzı kanserinin ileri dönemlerinde ortaya çıktığı unutulmamalıdır. Rahim ağzı kanserinin diğer belirtileri arasında ise;
- Normalden daha uzun süre regl olmak
- Aşırı kanama
- Pelvik bölgede şiddetli ağrı
- Cinsel ilişki esnasında ağrı ve kanama
- Vajinal akıntı
- Menopoz dönemi sonrası kanama
- Bacaklarda şişlik ve ağrı gibi belirtiler yer alır.
Rahim Ağzı (Serviks) Kanserinin Nedenleri Nelerdir?
Rahim ağzı (serviks) kanserinin nedenleri arasında ilk sırada HPV human papilloma virüsü yer alır. Bunun dışında rahim ağzı (serviks) kanserine zemin oluşturan diğer risk faktörleri ise;
- Çok eşli olmak
- Erken cinsel deneyim
- Genital bölgede enfeksiyon
- Çok fazla doğum yapmak
- Bağışıklık sistemi sorunları
- Sigara ve tütün ürünlerinin kullanımı gibi durumlar ve hastalıklar rahim ağzı (serviks) kanserine neden olabilir.
Rahim Ağzı (Serviks) Kanserinin Tanı Yöntemleri Nelerdir?
Rahim ağzı (serviks) kanserinin tanı yöntemleri için hekim, öncelikle hastanın öyküsünü alır ve fiziki muayenesi gerçekleştirir. Daha sonra hastalık tanısının hızlı bir şekilde konmasına yardımcı olan pap – smear testi ya da co-test gibi sürüntü yöntemiyle yapılan testleri isteyebilir. Bunun dışında rahim ağzı (serviks) kanseri şüphesi olan kadınlara biyopsi (servikal hücreden parça alınması) ya da kolonoskopi işlemi yapılabilir.
Rahim Ağzı (Serviks) Kanserinin Tedavi Yöntemleri Nelerdir?
Rahim ağzı (serviks) kanserinin tedavi yöntemine hastalığın evresi ve hastanın genel sağlık durumuna göre karar verilir. Rahim ağzı (serviks) kanserinin tedavi yöntemleri arasında en sık kullanılan yöntem cerrahi işlemlerdir. Cerrahi işlemler rahim, yumurtalıklar, mesane ya da bağırsaklardan parça alınması veya total rahmin alınması gibi durumlarda uygulanır. Bunun dışında (cerrahi işlem öncesi ya da sonrasında) yine hastalığın evresi ve hastanın genel sağlık durumuna göre; kemoterapi, radyoterapi ya da immünoterapi gibi farklı tedavi yöntemleri de uygulanabilir.
Rahim ağzı (serviks) kanseri tedavisi için genellikle uygulanan ilk yöntem cerrahi İşlemdir. Cerrahi operasyon uygulamalarında yapılacak olan işlem; kadının yaşı, genel sağlık durumu ve ileri dönem de gebe kalmak isteyip, istememesine bağlı olarak değişiklik gösterebilir.
Eğer bir kadın gebe kalmak istiyorsa ve tümör henüz erken evrelerinde seyrediyorsa sadece tümörlü bölge çıkarılır ve daha sonra kemoterapi, radyoterapi ya da her ikisi birden uygulanabilir. Bir diğer yöntem de histerektomi yani rahmin tümünün vücuttan çıkarılması işlemidir.
Bazı hastalara genel cerrahi öncesinde ve sonrasında tümörün küçülmesi, yayılmaması ya da yeniden ortaya çıkmaması için kemoterapi veya radyoterapi yöntemi de uygulanabilir. Rahim ağzı kanserinde erken teşhis ve tedavi ile kurtulma oranları, diğer kanserlere göre oldukça yüksektir. Bu nedenle rahim ağzı kanserinden korunmak için erken yaşta HPV aşısının yaptırılması ve her sene yapılan rutin testlerin ihmal edilmemesi önerilir.
