D Vitamini Nedir? Eksikliğinin Belirtileri Nelerdir? Faydaları Nelerdir?

D vitamini; fosfat, kalsiyum, magnezyumun bağırsak emilimi ve başka birçok önemli biyolojik işlevden sorumlu yağda çözünen bir vitamin türüdür. İnsanlar için bu guruptaki en önemli türler vitamin D₃ ve vitamin D₂ olarak bilinmektedir.

Özellikle kemik sağlığı ve de iskelet sistemi gelişiminde D vitamininin çok önemli rolü bulunmaktadır. Bunun nedeni olarak, kemik yapısının birincil bileşeni olduğu bilinen kalsiyumun ancak D vitamini ile vücutta emiliminin sağlanmasıdır.

D vitamini yağda çözünen bir vitamin türüdür ve yağ dokularında ve karaciğerde depolanabilir. D vitamini doğal yollardan güneşten alınabilmektedir. Vitaminin ana kaynağı güneşe maruz kalmaya bağlı olarak ciltte gelişen kimyasal reaksiyonla sentez işlemidir.

Cildin doğal yollarla üretmekte olduğu D vitamini miktarı; mevsim, günün saati, cilt tipi gibi faktörlere bağlı olarak değişiklik gösterebilmektedir. Bu sebeple özellikle yaşam tarzına bağlı olarak D vitamini üretiminde eksiklik görülebilir.

D vitamini eksikliğinin en yaygın nedeni olarak güneş ışınlarına yeteri kadar maruz kalmamak gösterilebilir. Koyu cilt pigmentine sahip olmak, D vitamini alınabilecek besinler yönünden yetersiz beslenmek, ilaç kullanımı, lenfoma gibi kanser türleri D vitamini eksikliğinin bazı diğer nedenleri olarak görülebilir.

D vitamini eksikliğinde yaygın görülen belirtiler ise; yorgunluk, halsizlik, baş ağrısı, saç dökülmesi, depresyon olarak karşımıza çıkmaktadır. Yine D vitamini eksikliğinde kas ve kemik ağrıları, kemik erimesi ve kırılmaları gibi durumlarla da karşılaşılır.

D vitamini eksikliğinde tedavi olarak uygulanan en yaygın yöntem D vitamini takviyeleri ve beslenme düzenine D vitamini yönünden zengin yiyecekler eklenmesi olabilir. Özellikle D vitamini takviyelerinin yağ içeren bir yemekle birlikte alınması önerilmektedir.

D Vitamni Nedir?

D vitamini, kalsiferol olarak da bilinen özellikle kemik oluşumu açısından hayati bir rol oynayan ve vücut için birçok işlevi bulunan, yağda çözünebilen bir vitamin türüdür. Yağda çözünen bir vitamin türü olduğuna değindiğimiz D vitamini, karaciğer ve yağ dokularında depolanmaktadır.

D vitamininin en önemli bileşikleri D₃ (kolekalsiferol) ve D₂ (ergokalsiferol) olarak bilinmektedir. D vitamininin ana kaynağı ise güneşe maruziyettir. Bununla birlikte, yağlı balık eti gibi birkaç besin türü de doğal olarak D vitamini ihtiva etmektedir.

D vitaminin özellikle sağlıklı bir kemik ve iskelet yapısı için çok önemli görüldüğüne değindik. Buna sebep olarak da kemik yapısının bileşeninde yer alan kalsiyumun D vitamini ile birlikte emiliminin sağlanmasıdır.

Güneşe maruz kalma ile birlikte, cildimizde gerçekleşen kimyasal reaksiyona bağlı olarak kolekalsiferol sentezi gerçekleşir ve bu sayede de D vitamini sentezlenir. Bu sebepten dolayı güneşe maruz kalma, D vitamini sentezinin en güvenli ve kolay yolu olarak dikkat çekmektedir.

Sağlığımız açısından yeterli miktarda D vitaminini almış olmamız büyük önem teşkil etmektedir. Vücutta D vitaminin eksik olması ve de buna bağlı olarak çeşitli semptomların ortaya çıkması yeteri kadar D vitamini alınmadığına işarettir.

D vitamini ihtiyacı kişiye göre farklılık gösterebildiği gibi yaş ilerledikçe alınması gereken D vitamini miktarı da artmaktadır. Gerekli D vitamini seviyelerinin altı D vitamini yetmezliğine neden olmaktadır.

Gelişmiş ülkeler ve Avrupa da dahil olmak üzere, dünya çapında milyonlarca yetişkinde D vitamini eksikliği veya yetmezliği görülmektedir. Özellikle çocuklarda görülen güçlü D vitamini eksikliği raşitizm adı verilen rahatsızlığa neden olmasıyla bilinmektedir.

D Vitamni İhtiyacı Ne Kadardır?

D vitamini ihtiyacının karşılanmasında ki en önemli kaynağın güneş ışığı maruziyeti olduğuna değindik. Düzenli ve yeterli güneş ışığına maruz kalınmadığı durumlarda ise vücut D vitamini bakımından yetersiz kalır.

D vitaminin insan sağlığı açısından yeterli miktarda alınması gerekmektedir. D vitaminin kandaki seviyesi mililitre başına nanogram cinsinden (ng/mL) 12 değerinin altında olması D vitamini eksikliği, yetmezliği olarak tanımlanmaktadır.

Bununla birlikte, D vitamini ihtiyacı yaşa ve kişiye göre de değişiklik gösterebilmektedir. Örnek vermek gerekirse;

• 1 yaşına kadarki çocuklar için 400 IU
• 1-70 yaş arası kişilerde 600 IU
• 70 yaş üzeri kişiler için ise 800 IU seviyelerinde D vitaminine ihtiyaç duyulmaktadır.

Özellikle yaşlılar D vitamini ihtiyacı bakımından risk altında görülmektedir. Bu nedenle yaşlandıkça D vitamini ihtiyacının arttığını unutmamak gerekir. D vitamininin güneşten sağlanamadığı durumlarda D vitamini takviyelerine ihtiyaç duyulabilir.

D vitaminin eksiklik olarak görülebileceği seviyelere ise şu şekilde değinebiliriz;

• 12 ng/mL altı ciddi eksiklik
• 12 ng/mL ile 20 ng/mL arası hafif eksiklik
• 20 ng/mL ile 50 ng/mL arası normal görülen düzeyler
• 50 ng/mL’ den yüksek seviyeler ise yüksek düzey olarak değerlendirilebilir.

D Vitamini Eksikliği Nedenleri Nelerdir?

D vitaminin kaynağı olarak güneşe ve de güneş ışığına maruziyetin önemine değindik. Bu nedenle D vitamini eksikliğinin en yaygın nedenleri arasında, yeterince güneş ışığına maruz kalmamak, D vitamini açısından zengin diyete sahip olmamak sayılabilir.

Bunlarla birlikte, D vitaminin eksikliğinin bazı önemli nedenlerine şu şekilde değinebiliriz;

• Yeteri kadar güneş ışığına maruz kalmamak, kapalı alanda fazla zaman geçirmek. Kış aylarında güneşten alınan D vitamini oranı bir hayli düşmektedir.
• Beslenme açısından, yağlı balık gibi D vitamini açısından zengin besinleri tüketmemek
• D vitamini takviyesi kullanmamak, özellikle güneş ışığına düşük maruziyet durumunda kalanlar için.
• Koyu ten rengine sahip olmak. Koyu cilt pigmentlerine sahip olan kişilerin derilerindeki melanin D vitamini sentezini engeller.
• Güneş ışığının alınması bakımından elverişsiz bölgelerde yaşamak. Örneğin, ekvatordan uzaklaştıkça güneş ışığı daha kısa sürelerde yeryüzüne ulaşmaktadır.
• Yaş ilerledikçe ciltte incelme meydana gelir ve D vitamini üretimi azalır.
• Gebeler ve aşırı kilolu kişilerde D vitamini açısından riskli görülebilmektedir. Bu hallerde D vitamini takviyesi elzem görülmektedir.
• Böbrek ve Karaciğer rahatsızlığı olan kişilerde risk altında görülmektedir.

D Vitamini Eksikliği Belirtileri Nelerdir?

Bazı durumlarda D vitamini eksikliği herhangi bir belirtiye neden olmayabilir.  Ancak D vitaminin en yaygın belirtileri, yorgunluk, baş ağrısı, kemik erimesi gibi durumlardır. Bununla birlikte D vitaminin önemli ölçüde az olmasıyla ilişkili çocuklarda görülen raşitizm hastalığı da D vitamini eksikliğinin belirtileri arasındadır.

D vitamini eksikliğine bağlı olarak ortaya çıkabilecek bazı önemli semptomlara şu şekilde değinebiliriz;

• Yorgunluk, halsizlik hissi
• Saç dökülmesi
• Depresyon 
• Uykusuzluk, baş ağrısı
• Kas ve kemiklerde ağrı veya zayıflık
• İştahta azalma, terleme
• Sürekli üşüme hali, ciltte solukluk
• Çocuklarda raşitizm
• Yetişkinlerde osteomalazi
• Kas güçsüzlüğü

D Vitamini Eksikliği Neden Olur?

D vitamini eksikliği birçok hastalığa ortam hazırlayabilir. Bu sebepli D vitaminin vücutta istenilen düzeylerde olması önem teşkil eder. Özellikle günümüz çalışma koşullarını göz önünde bulundurduğumuzda, güneşe yeteri kadar maruz kalmama ve yetersiz beslenmeye bağlı D vitamini eksikliği oldukça yaygın olarak görülmektedir.

D vitamini eksikliğinde özellikle büyüme ve gelişmede gerilik dikkat çekmektedir. Yine D vitamini eksikliğine bağlı olarak; cilt yaralarının geç iyileşmesi, aşırı terleme, kilo vermede güçlük, sık enfeksiyon geçirme ve sürekli üşüme gibi durumlar yaygın olarak gözlenmektedir.

Hamilelik döneminde yeteri kadar D vitaminin alınması, hem anne hem de çocuk için ayrıca önem teşkil etmektedir. Anne karnındaki çocuğun gelişimi anneye direkt bağlı olduğundan, bu dönemde D vitamini oranına dikkat edilmelidir.

Hamilelikte D vitaminin eksik dozlarda alınması, bebek üzerinde kalıcı hasarlara yol açabilmektedir. Anne ve bebeklerde D vitamini eksikliğine bağlı olarak, kas zayıflığı, kemiklerde yumuşama ve bebeklerde diş çıkarma ile ilgili sıkıntılar meydana gelebilir.

D Vitamini Eksikliği Tedavi Yöntemleri Nelerdir?

D vitaminin ana kaynağı olarak güneş ışığına değindik. Özellikle yeterince gün ışığına maruziyet D vitamini eksikliğinin kapatılması bakımından önem teşkil eder. Bununla birlikte, D vitamini takviyeleri de tedavi açısından önemli görülmektedir.

Kişinin yaşı ve ihtiyacına göre alınacak D vitamini dozunun ilgili hekim tarafından belirlenmesi önemlidir. Enjeksiyon veya ağız yoluyla D vitamini takviyeleri alınabilmektedir. Ayrıca D vitamini takviyelerinin yağ içeren yemeklerle birlikte alınması da tavsiye edilir.

D Vitamini Eksikliği Korunma Yöntemleri Nelerdir?

D vitamini eksikliğinden korunmanın en etkili yollarından birinin, D vitamini takviyeleri ve çeşitli vitaminlerin düzenli olarak alınması olduğu bilinmektedir. Güneş ışığına yeteri kadar maruz kalmakta önemli bir gerekliliktir.

Güneş ışığından yeteri kadar D vitamininin sağlanamadığı durumlarda besin takviyesi yoluyla D vitamini ihtiyacı desteklenebilir. D vitamini eksikliğinin ortaya çıkaracağı olumsuz sonuçların bilincinde olmak korunma yöntemleri açısından birincil unsur olarak karşımıza çıkmaktadır.