Kadın üreme sistemi, temelde yumurtalıklar tarafından salgılanan birtakım hormonlarca düzenlenmektedir. Üreme dönemine giren sağlıklı her kadın ortalama 28 günde bir adet kanaması görmektedir. Bu ortalama süre bazen daha kısa ya da daha uzun olabilmektedir. Adet süreleri arasındaki süre 21 günden az veya 35 günden fazlaysa bu durum adet düzensizliği olarak bilinmektedir.
Adet düzensizliğinin yaygın nedenleri arasında; hormonal dengesizlikler, hamilelik, çeşitli enfeksiyonlar, rahim içi ve yumurtlamaya ilişkin sorunlar, travma, stres ve çeşitli ilaçların kullanımı belirtilebilir. Bu gibi durumlarda normalden çok daha fazla ya da az bir adet kanaması görülebilmektedir. Adet döngüsünün beklenmeyen zamanlarda bozulması altta yatan farklı bir hastalığın işareti olarak da görülebilmektedir.
Adet Düzensizliği Nedir?
Adet kanaması, kadınlarda hamileliğe hazırlanan rahmin, yumurta ve spermin döllenmemesi nedeniyle hamileliğin gelişmemesi ile vajinal yolla dışarıya atılması olarak tanımlanabilir. Adet kanaması normal şartlarda 21-35 günde bir görülmektedir ve 4-8 gün boyunca devam eder. Ergenlik döneminden menopoza kadar bu sürecin devam etmesi beklenmektedir. Ancak birçok kadın adet döngüsünde düzensizlik yaşayabilmektedir.
Adet düzensizlikleri, adet döngüsünün beklenen zamanda gerçekleşmemesi veya zaman zaman aşırı kanama ile ya da ağrılı gerçekleşmesi ile kendisini gösterebilir. Adet düzensizlikleri kadınların yaşamını önemli ölçüde olumsuz etkileyebilen bir sağlık sorunudur. Adet düzensizliğine neden olabilecek birçok faktör bulunmaktadır. Adet dönemlerinin arasındaki gün sayılarının değişmesi, dönemlerin süresinin değişmesi ve kaybedilen kan miktarının normalden az ya da çok olması gibi durumlarda adet düzensizliğinden söz edilebilmektedir.
Kadınlardaki bu adet döngüsü özellikle vücudun genel işleyişi ve sağlığı açısından önemli bir fikir verebilir. Doğum kontrolünden kaynaklanmayan ve de öngörülemeyen adet döngüsü düzensizlikleri altta yatan başka bir sağlık sorununun da belirtisi olabilmektedir. Bu nedenle adet düzensizliklerinin erken teşhisi ve tedavisi büyük önem teşkil etmektedir. Aynı sene içerisindeki 1 ya da 2 adet düzensizliği durumu genellikle normal kabul edilse de bu sınırın üzerine çıkılması durumunda teşhis ve tedavi gerekmektedir.
Adet Düzensizliği Neden Olur?
Adet düzensizliği, çok çeşitli nedenlere bağlı olarak gelişebildiği gibi kişiden kişiye farklı olarak da gelişebilmektedir. Adet döngüsünün beklenen zaman aralıklarının dışına çıkması adet düzensizliği olarak tanımlanmaktadır. Adet düzensizliğine neden olabilecek birçok faktör arasında; enfeksiyonlar, hormonal dengesizlikler, gebelik, travmalar, hastalıklar, stres, uzun yolculuk durumu, bazı ilaçlar ve yoğun egzersiz sayılabilir.
Adet düzensizlikleri arasından; iki adet arası sürenin 35 günden uzun olması oligomenore (seyrek adet görme), iki adet arası sürenin 21 günden kısa olması polimenore (sık adet görme), adetlerin normalde fazla ve pıhtılı biçimde olması hipermenore ve adet görmeme amenore olarak tanımlanmaktadır. Adet düzensizlikleri kanamanın miktarına bağlı olarak da sınıflandırılabilir.
Adet düzensizliklerinin yaygın olarak görülen nedenlerine şu şekilde değinebiliriz;
- Bazı ilaçların kullanımı veya doğum kontrol haplarının değiştirilmesi
- Hamilelik ya da emzirme
- Yeme bozuklukları
- Hormon değişimleri
- Çok fazla egzersiz yapmak
- Rahim astarında kalınlaşma veya poliplerin olması
- Stres
- Adrenal bez ile ilgili sorunlar
- Hormon içeren rahim içi araçlar (RIA)
- Yüksek kortizol hormonu düzeyleri (Cushing sendromu)
- Hipotiroidizm ya da hipertiroidizm
- Asherman sendromu
- Polikistik over sendromu
Nadir de olsa rahim ağzı kanseri, yumurtalık kanseri ya da rahim kanseri gibi rahatsızlıklar da adet kanamalarının ağır geçmesine neden olabilmektedir. Tiroit hastalıkları da vücut için gerekli olan hormonların çok az ya da çok fazla üretilmesine neden olabilmektedir. Çeşitli hormonal düzey bozuklukları da adet düzensizliklerinin yaygın nedenleri arasında gösterilebilir.
Adet Düzensizliği Belirtileri Nelerdir?
Regl kanamaları normal şartlarda 2-7 gün arasında sürmektedir. Aynı zamanda bir adet döngüsünün başlangıcından sonrakinin başlangıcına kadar olan süre ise 21-35 gün olarak bilinmektedir. Bunların dışındaki sürelerde gerçekleşen adet döngüleri adet düzensizliği olarak kabul edilir. Ergenlikten sonraki dönemde birçok kadın dönemler arasında benzer sürelerle düzenli bir adet döngüsü geliştirmektedir. Ancak bu döngü her defasında birkaç gün değişebilmektedir.
Adet düzensizliğine işaret eden bazı önemli belirtilere şu şekilde değinebiliriz;
- 21 günden daha az sürede adet görülmesi
- Her 35 günden daha fazla süreli adet görülmesi
- 90 gün adet görülmemesi
- Adetin 1 haftadan fazla sürmesi
- Ağır semptomlarla adet görülmesi
- Adet dönemleri arasında kanama olması
- Kanama şiddetinin düzensiz olması
- Şiddetli ağrı, mide bulantısı, kramp veya kusma
Adet Düzensizliği Nasıl Tedavi Edilir?
Adet düzensizliğinin tedavisinde hastanın genel sağlık durumu, yaşı ve altta yatan sebebe göre tedavi planı değişiklik gösterebilmektedir. Adet düzensizliğinin teşhisi genellikle pelvik muayene ile başlamaktadır. Hastanın tıbbi geçmişi, kullanmış olduğu ilaçlar vb. durumlarda tanıda önem teşkil eder. Semptomlara bağlı duruma özel teşhis testleri de uygulanabilmektedir.
Adet düzensizliği tek başına bir hastalık olarak görülmemekte ve bunun yanı sıra adet düzensizliğine neden olan unsurun tespit edilip tedavi edilmesi önemli görülmektedir. Adet düzensizliğinin hormonal nedenlere bağlı olarak geliştiği durumlarda hormon düzenleyici ilaçlarla tedavi mümkün olabilmektedir. Altta yatan polip vb. hastalık durumunda ise rahim içi incelenerek gerekli hallerde patolojik bölge temizlenebilir.
Şiddetli kanamaya neden olan miyom durumunda ise miyomların alınması veya rahmin tümünün alınması tedavi seçenekleri arasında söz konusu olabilmektedir. Aşırı kanaması olan ergenlerde ise kanama pıhtılaşma bozuklukları da dahil olmak üzere kanamaya neden olabilecek tüm durumlar araştırılmaktadır. Ergenlik döneminde erken yaşta veya geç yaşta görülebilen adet kanamaları da incelenerek gereken hallerde tedavi edilmelidir.
Adet Düzensizliğine Ne İyi Gelir?
Adet düzensizliğine iyi gelebilecek pratik ve doğal yöntemler de mevcuttur. Birçok kadını etkileyebilen bir sağlık problemi olan adet düzensizliği genellikle altında yatan farklı nedenlere bağlı olarak görülebilmektedir. Adet düzensizliğini kontrol altına almak ya da hafifletmek adına kişinin kendisinin de uygulayabileceği bazı pratik yöntemler bulunmaktadır. Özellikle stres adet düzensizliğini tetikleyen en önemli faktörlerdendir. Bu nedenle stres yönetimine katkı sunan aktiviteler bu açıdan adet düzensizliğine iyi gelebilmektedir.
Adet düzensizliğine iyi gelebilecek bazı önemli ve kolay uygulamalara şu şekilde değinebiliriz;
- Sağlıklı bir kiloda olmak ve kiloyu korumak
- Egzersiz yapmak
- Tarçın kullanmak, zencefil tüketimi
- Yoga, meditasyon ve derin nefes alma egzersizleri vb. uygulamalar
- Elma sirkesi içilmesi
- Ananas tüketmek
- Sağlıklı ve yeterli bir uyku düzeni önemlidir.
- Bitki çayları, bitkisel takviyeler vb.
- Çeşitli vitamin takviyelerinin alınması
