Bronşit, bronşların iltihaplanmasına bağlı olarak gelişim gösteren bir rahatsızlıktır. Bronşların iltihabı sonucunda hırıltılı biçimde öksürük ve aşırı mukus üretimi olabilmektedir. Akut ve kronik olmak üzere temelde 2 tür bronşit vardır. Bronşit, viral bir enfeksiyon nedeniyle ortaya çıkabildiği gibi bazı durumlarda bakteriyel enfeksiyon kaynaklı da görülebilmektedir. Bunun yanı sıra, sigara vb. alışkanlıklara bağlı olarak da bronşit ortaya çıkabilmektedir.
Bronşitin genel belirtileri arasında öksürük, halsizlik ve beyaza yakın, sarımsı veya yeşilimsi renkte aşırı mukus üretimi sayılabilir. Çeşitli yöntemlerle bronşit teşhisi konulabilmektedir. Bronşit direkt olarak bulaşıcı özellik göstermez ancak bronşitin türü bakteri veya virüs kökenliyse hapşırma ve öksürük yoluyla bulaştırılabilir. Bazı durumlarda bronşitin belirtileri uzun süre iyileşme göstermeyebilir. Bu hallerde hastalığın tedavisi açısında tıbbi müdahale gerekmektedir.
Bronşit Nedir?
Bronşlar, vücudumuzda dışarıdan solunum ile alınan havayı, kanın oksijenlenmesinde rol oynayan alveol keseciklerine taşıyan hava yolları olarak tanımlanabilir. Bronşlar, soluk borusu ile akciğeri birbirine bağlayan tüp biçiminde yapılardır. Sağ ve sol akciğer için ayrı ayrı olmak üzere 2 adet bulunurlar. Göğüs kısmında yer alan bronşlar akciğer içerisinde dallara ayrılan bir ağaç gibi düşünülebilir. Bronşit ise bronşların iltihaplanmasına bağlı olarak gelişim gösteren önemli bir rahatsızlıktır.
Bronşit hastalığı, akut veya kronik bronşit olmak üzere ikiye ayrılabilir. Bronşit neticesinde mukuslu bir öksürük hali ortaya çıkabilmektedir. Bazı virüsler nedeniyle bronşit gelişebilmekte ve bunun yanı sıra soğuk algınlığı ve solunum yolu enfeksiyonlarına bağlı olarak da hastalık ortaya çıkabilmektedir. Bronşit genel olarak bulaşıcı bir rahatsızlık olarak değerlendirilmez ancak bronşite neden olabilecek bakteri veya virüs ile temasta bulunması sonucunda bulaş gösterebilir. Özellikle bir hafta ile üç hafta arası sürebilen öksürük bronşitin önemli belirtileri arasında gösterilebilmektedir.
Bronşite neden olabilecek bazı unsurlar bulunmaktadır. Bununla birlikte, bazı durumlarda bronşit için risk faktörü olarak görülebilmektedir. Özellikle sigara dumanına maruz kalınması ve bağışıklık sisteminin zayıf olması önemli risk faktörleri arasındadır. Hava yollarında tahrişe neden olabilen bu risk faktörlerinin ortadan kaldırılması hastalığın önlenmesine yardımcı olabilmektedir. Bronşitin türüne göre tedavi yöntemi değişiklik gösterebilmektedir. Hastalık da kendiliğinden iyileşme görülebildiği gibi tedavi amacıyla bazı tıbbi yöntemlerin uygulanması da gerekebilmektedir.
Bronşit Türleri Nelerdir?
Bronşlar, solunum sistemine giren toz ve kıl gibi yabancı maddelerin dışarı atılmasına yardımcı olmaktadır. Yutkunma ve öksürme ile bu yabancı maddeleri vücuttan uzaklaştırılmaktadır. Bu nedenle bu sistemde meydana gelebilecek herhangi bir sorun solunumu etkileyebilir. Bronşların iltihaplanması olarak bilinen bronşit de bronşlarda mukus üretimi artar ve bu durum kişinin sürekli öksürmesine neden olmaktadır. Bronşit, akut (kısa süreli) veya kronik (uzun süreli) olarak gelişim gösterebilmektedir.
Akut bronşit, genellikle vücuttaki enfeksiyondan kaynaklanır ve birkaç gün sürer. Kronik bronşit ise birkaç ay sürebilir ve genellikle senenin belirli döneminde tekrar etmektedir.
Bronşit rahatsızlığının türlerine genel olarak şu şekilde değinebiliriz;
Akut Bronşit: Akut bronşit genellikle viral enfeksiyon sonucunda ortaya çıkmaktadır. Bu tür bronşit herhangi bir tedaviye gereksinim duyulmadan kendiliğinden iyileşebilmektedir. Dinlenmek ve kişinin genel sağlığına dikkat etmesi bronşitin kendiliğinden geçmesine yardımcı olabilmektedir. Bununla birlikte, doktorun gerekli görmesi durumunda ilaç tedavisi de tercih edilebilmektedir.
Kronik Bronşit: Kronik bronşit en az 3 ay süregelen bronşit çeşidi olarak bilinmektedir. Mukuslu öksürüğe neden olan bu tür bronşit kendiliğinden iyileşmeyerek tıbbi müdahale gerektirebilmektedir. Kronik bronşit, yılın belirli bir bölümünde her yıl tekrar eden bir rahatsızlıktır. Tanı konulabilmesi adına en az iki yıl kronik bronşit geçirilmiş olmasına dikkat edilir. Çoğunlukla sigaraya bağlı olarak gelişim göstermektedir.
Bronşit Neden Olur?
Bazı olumsuz sağlık koşulları sonucunda hava yollarında tahriş meydana gelebilmektedir. Özellikle hava yollarının tahriş olması sonucunda bronşite zemin hazırlandığı söylenebilir. Akut ve kronik bronşitin ortaya çıkma nedenleri birbirinden farklı olabilmektedir. Akut bronşit genellikle viral enfeksiyona bağlı gelişim gösterirken kronik bronşit daha çok sigara kullanımına bağlı olarak ortaya çıkmaktadır. Bununla birlikte bronşite neden olabilecek birtakım unsurlardan söz edilebilir.
Bronşitin bazı önemli nedenlerine şu şekilde değinebiliriz;
- Soğuk algınlığı
- Viral enfeksiyonlar
- Sigara içmek veya sigara dumanına maruz kalmak
- Solunum sinsityal virüsü (RSV), adenovirüs ve coronavirüs gibi virüsler
- Hava kirliliği, toz veya zehirli gazlara maruz kalınması
- Solunum yolu hastalıkları
Bununla birlikte, hastalığa yakalanma olasılığını artıran bazı önemli risk faktörlerine de değinebiliriz. Sigara dumanına maruz kalınması, hava yollarında tahrişe neden olabilecek maddelere maruz kalınması, gastrik reflü ve bağışıklık sisteminin zayıf olması bunlara örnek olarak verilebilir.
Bronşit Belirtileri Nelerdir?
Akut ve kronik olmak üzere 2 tür bronşitte de burun akıntısı ya da tıkanıklığı, hırıltılı öksürük, nefes darlığı, göğüs sıkışması ve zor atılabilen balgam gibi belirtiler görülebilmektedir. Özellikle bir ile üç hafta arasında devam eden öksürük, bronşitin temel semptomlarından biri olarak görülür.
Bunun yanı sıra, bronşitin bazı önemli belirtilerine şu şekilde değinebiliriz;
- Nefes alırken duyulan hırıltı
- Nefes darlığı
- İnatçı öksürük
- Yapışkan biçimde görülen balgam
- Göğüs ağrısı
- Kilo kaybı ve iştahsızlık
- Burun tıkanıklığı
- Yüksek ateş ve titreme
- Boğaz ağrısı
- Halsizlik ve yorgunluk hissi
Bronşit Tanısı Nasıl Konulur?
Bronşit rahatsızlığını başlangıçta soğuk algınlığı ve gripten ayırt etmek zor olmaktadır. Hekim, hastalığın belirtileri ve şikayetlerin dinlenmesi üzerine fiziki muayene yapmaktadır. Gerek görüldüğünde ise birtakım tetkiklerden yararlanılır. Akut bronşit genellikle üst solunum yolu enfeksiyonu takiben ortaya çıkmaktadır. Bronşit tanısı konulması adına; kan tetkikleri, balgam testi, spirometre, akciğer röntgeni, arteriyel kan gazı ve bilgisayarlı tomografi taraması gibi çeşitli tanı yöntemlerinden yararlanılabilir.
Bronşit Tedavi Yöntemleri Nelerdir?
Bronşitin bakteriyel kaynaklı olduğu anlaşıldığında uygun antibiyotik kullanımı ile tedavisi mümkün olabilmektedir. Virüslerin neden olduğu bazı akut bronşit vakalarında ise herhangi bir antibiyotiğe ihtiyaç duyulmadan iyileşme görülebilmektedir. Bununla birlikte her şartta hastalığın semptomları kontrol altına alınıp ilerlemesinin durdurulması önemlidir. Bu nedenle, bronşit tedavisine başlanmadan önce hastalığa neden olan faktörün belirlenmesi gerekmektedir.
Bronşit tedavisinde; ilaç tedavisi ve solunum terapisi ilk akla gelen tedavi yöntemlerindendir. Özellikle akut bronşitin tedavi sürecinde istirahat da büyük önem teşkil etmektedir. Bol sıvı tüketimi de oldukça önemli görülür. Kronik bir hastalığa bağlı gelişim gösteren bronşit durumunda ise hastalığın düzeyi ve hastanın genel sağlık durumuna göre uygun tedavi yöntemi belirlenmelidir.
