Pnömoni ya da halk arasında daha çok zatürre olarak bilinen rahatsızlık, akciğer dokusunun iltihaplanması olarak tanımlanabilir. Akciğer dokusundaki iltihaplanma bakteriler başta olmak üzere çeşitli mikroorganizmalar kaynaklı gelişmektedir. Zatürre enfeksiyonun neden olduğu öksürük, nefes darlığı ve ateş gibi belirtilerle kendisini göstermektedir. Erken tedavi edilmediği taktirde sağlık açısından ciddi riskler barındıran önemli bir hastalıktır.
Grip ve benzer viral solunum yolu rahatsızlıkları zatürreye zemin hazırlayabilir. Özellikle bulaş riski açısından hasta olan kişinin çocuklara, yaşlılara ve hamilelere çok yaklaşmaması önerilir. Toplu taşıma araçları gibi kalabalık mekanlarda hastalığın yayılması adına risk teşkil etmektedir. Zatürre genellikle pnömökok mikrobu adı verilen bakterilerin neden olduğu enfeksiyon sonucunda ortaya çıkmaktadır. Hastalığın tedavisinde ise çoğunlukla; bol sıvı alımı, antibiyotik kullanımı, ağrı kesiciler, istirahat ve ateş düşürücülerde yararlanılmaktadır.
Zatürre (Pnömoni) Nedir?
Pnömoni ya da diğer yaygın bilinen adıyla zatürre, akciğerdeki hava keseciklerinin iltihaplanması olarak tanımlanabilir. Zatürreye çeşitli bakteriler, virüsler veya mantar gibi farklı mikroorganizmalar neden olabilmektedir. Zatürre klinik olarak çeşitli sınıflara ayrılmaktadır. Bu sınıflara genel olarak: bakteriyel, viral, oportunistik ve aspirasyon pnömonisi olarak değinilebilir. Bakteriler ve virüslerin yol açtığı zatürre hastalığı bulaşıcı olabilmektedir. Genellikle solunum yolu salgılarının çevreye yayılması sonucu bulaş gerçekleşebilir.
Zatürre bazı durumlarda sağlık açısından ciddi olumsuzluklar doğurabilmektedir. Özellikle, bağışıklık sistemi zayıf olanlar, kronik rahatsızlığı bulunan çocuklar, prematür bebekler, iyi beslenememiş ve sigara dumanına maruz kalmış çocuklar hastalığı daha ağır biçimde geçirebilecek risk grupları arasındadır. Yaşın ilerlemesi, kronik bir akciğer veya kalp rahatsızlığı, bilinç bozukluğu, madde bağımlılığı, sigara kullanımı ve zararlı gazlara maruz kalınması gibi unsurlarda önemli risk faktörleri arasında sayılabilir.
Zatürre belirtileri şiddetli veya hafif seyredebilmektedir. Rahatsızlığın önemli belirtileri arasında; öksürük ve göğüs ağrısı, ateş terleme ve titreme, balgam ve mukus üretebilen öksürük sayılabilir. Zatürrenin kesin teşhisi konulabilmesi adına birtakım tanı testleri yapılabilmektedir. Hastalığın tedavisinde de ilk adım altta yatan nedenin tespit edilmesidir. Hastalığa neden olan temel unsurun belirlenmesi akabinde hastanın genel sağlık durumuna da bağlı olarak çeşitli tedavi yöntemleri değerlendirilmektedir.
Zatürre (Pnömoni) Nedenleri Nelerdir?
Zatürreye genellikle Streptococcus pneumoniae isimli bakteri neden olmaktadır. Aynı zamanda diğer bakteri türleri de zatürreye neden olabilmektedir. Bununla birlikte; çeşitli mikroorganizmalar, influenza virüsü, rinovirüs, mantar enfeksiyonları ve rsv virüsü de zatürreye neden olabilmektedir. Yetişkenlerde daha çok bakteri kaynaklı gelişim gösterebildiği gibi, çocuklarda ise virüsler nedeniyle görülebilmektedir. Mantar kaynaklı zatürreler ise daha nadir görülür ve genellikle bağışıklık sistemi düşük olanlarda görülmektedir.
Zatürreye yol açabilecek bazı önemli unsurlara şu şekilde değinebiliriz;
- Bakteri, virüs ve mantar enfeksiyonları
- Soğuk algınlığı
- Adenovirüs, koronavirüs
- KOAH, astım
- Kızamık, suçiçeği
- Diyabet
- Sigara, alkol gibi kötü alışkanlıkların olması
- Bağışıklık sisteminin düşük olması
- Lejyoner hastalığı
- Pnömokok rahatsızlığı
Zatürre (Pnömoni) Belirtileri Nelerdir?
Akciğerlerdeki enfeksiyon sonucu ortaya çıkan zatürre rahatsızlığının en önemli belirtileri arasında; nefes darlığı, halsizlik ve yorgunluk hali, ateş, öksürük ve burundan gelen sarı-yeşil renkli mukus sayılabilir. Zatürre belirtileri kişiden kişiye farklılık gösterebilmektedir ancak çoğunlukla 3 günün üzerinde süren ateş ve şiddetli göğüs ağrısı önemli belirtilerdir.
Zatürrenin genel belirtilerine şu şekilde değinebiliriz;
- Sürekli olan balgamlı veya kuru öksürük
- Nefes darlığı
- Göğüs ağrısı
- Genel halsizlik ve yorgunluk hali
- Üşüme ve titreme ile görülen yüksek ateş
- Sarı- yeşil balgam
- İştah kaybı
- Nefes almada zorlanma veya normalden hızlı nefes alma
- Mide bulantısı ve kusma
Zatürre (Pnömoni) Teşhisi Nasıl Konulur?
Zatürre teşhisinde öncelikle doktor tarafından hastanın öyküsü dinlenir ve fiziki muayene gerçekleştirilir. Hastalığın belirtiler ile karşılaşıldığında öncelikle akciğer röntgeni ve kan testleri gibi çeşitli tıbbi testlerden yararlanılmaktadır. Bu testler yardımıyla hastalığın akciğerdeki konumu ve enfeksiyonun şiddeti tespit edilebilmektedir. Bunun yanı sıra, enfeksiyona neden olan unsurunda tespit edilebilmesi özellikle uygun tedavi yönteminin belirlenmesinde büyük önem teşkil etmektedir.
Bakteriler kaynaklı zatürre genellikle antibiyotiklerle tedavi edilirken, viral kaynaklı zatürre de antibiyotikler işe yaramamaktadır. Bu tür zatürre de hastanın genel sağlık durumunu destekleyici tedavi yöntemleri tercih edilmektedir. Tedaviyi doktorun tavsiye ettiği süreler boyunca almak hastalığın tamamen iyileşmesi adına önemli görülür. Zatürre teşhisinde yararlanılabilecek bazı önemli tanı yöntemlerine şu şekilde değinebiliriz;
- Enfeksiyonun viral mi yoksa bakteriyel kaynaklı mı olduğunu anlamak için yapılan kan testleri
- Enfeksiyonun akciğerdeki yayılımını ve şiddetini tespit edebilmek adına çekilen akciğer röntgeni
- Balgam kültürü
- Akciğer fonksiyonlarının değerlendirildiği pulse oksimetri
- Gerek görüldüğü durumlarda daha detaylı görüntüleme adına bilgisayarlı tomografi taraması
Zatürre (Pnömoni) Tedavi Yöntemleri Nelerdir?
Zatürre tedavisi rahatsızlığın türüne, hastanın genel sağlık durumuna ve enfeksiyonun şiddetine göre değişiklik gösterebilmektedir. Uygun tedavi yönteminin belirlenmesinde özellikle hastalığın temel nedeninin belirlenmesi önem teşkil eder. Aynı zamanda tedavi planlamasında hastanın ek bir hastalığı olup olmadığı ve yaşı gibi unsurlarda önemli görülmektedir.
Zatürreden korunabilmek adına özellikle risk rubunda görülen kişiler için zatürre aşısının yaptırılması da tavsiye edilmektedir. Zatürre aşısı özellikle hastalığın yayılmasını ve hastalığın komplikasyonlarının önlenmesine yardımcı olmaktadır. Hastaneye yatış gerektiren durumlarda ise farklı tedavi yöntemlerinin uygulanması söz konusu olabilmektedir. Çok ağır zatürre durumunda solunum desteğine gereksinim duyulabilmektedir.
Zatürre tedavisinde yararlanılan bazı önemli tedavi yöntemlerine şu şekilde değinebiliriz;
- Antibiyotik tedavisi
- Antiviral tedavi uygulamaları
- Belirtilerin şiddetli olduğu durumlarda hastanede gözlem altında uygulanan tedaviler.
- Solunum desteği
- Hastanın genel durumunun iyi olması halinde evde tedavi ve takip uygulamaları
- Bol sıvı alımı ve istirahat edilmesi
Zatürre (Pnömoni) Önlemek Adına Neler Yapılabilir?
Zatürreden korunmak adına uygulanabilecek en etkili yöntemlerden biri zatürre aşısıdır. Özellikle risk gurubunda bulunan veya KOAH ve astım gibi kronik rahatsızlığı bulunan yaşlıların zatürre aşısı konusunda mutlaka hekimlerine danışmaları önerilmektedir.
Bununla birlikte zatürreye karşı korunabilmek adına gerekli bazı temel uygulamalara da şu şekilde değinebiliriz;
- Ellerin düzenli olarak yıkanması dikkat etmek
- Öksürme ve hapşırma sonrası mendili tekrar kullanmamak ve hijyen kurallarına dikkat etmek
- Bardak ve mutfak eşyalarının başkalarıyla paylaşılmamasına dikkat etmek
- Bağışıklık sistemini zayıflatan sigara, alkol vb. zararlı alışkanlıklardan uzak durmak
- Bağışıklık sistemini güçlü tutmaya özen göstermek
- Dengeli ve düzenli beslenmek
- Kalabalık ortamlarda maske kullanmak
