Böbrek Taşı Nedir? Nasıl Tedavi Edilir?

Sıklıkla karşılaştığımız böbrek taşı hastalığı erkeklerde, kadınlara oranla daha fazla görülse de her yaşta ve herkeste olabilir. Böbrek taşı tedavisi günümüzde gelişen teknoloji ve modern tıp teknikleriyle birlikte kolaylıkla tedavi edilebilen hastalıklar arasında yer alır.

Böbrek Taşı Nedir?

Böbrek taşı, böbrek içerisindeki maddeleri filtreleyen mekanizmanın bozulması ve görevini yerine getirememesi nedeniyle maddelerin bir araya gelerek sertleşmesi sonucu oluşur. Böbrek içerisindeki maddeleri süzen mekanizmanın bozulması sonucu, bazı mineraller dağılamaz ve bir araya toplanır. Bu mineral yapıların bir araya toplanarak taşlaşmasına da böbrek taşı denir. Böbrek taşı, bazı insanlarda herhangi belirtiye neden olmazken, bazı insanlarda ise dayanılmaz derecede şiddetli ağrı ve sancıya neden olabilir. Böbrek taşının belirtileri arasında en sık karşılaşılan şiddetli ağrı ve idrarda görülen kandır. Böbrek taşı hastalığının tedavi edilmediği durumlarda orta ve uzun vadede böbreklere ciddi hasar verebilir. Bu nedenle böbrek taşı hastalığının erken tanısı, tedavisi açısından son derece önemlidir.

Böbrek Taşı Türleri Nelerdir?

Böbrek taşının belirtileri, böbrek taşının türlerine göre değişiklik gösterse de genel belirtileri aynıdır. Böbrek taşının türleri arasında en sık karşılaşılan kalsiyum taşlarıdır. Böbrek taşları, kalsiyum taşları dışında ürik asit taşları, struvit taşları ve sistin taşları olmak üzere 4 türe ayrılır. 

Kalsiyum Taşları

Kalsiyum taşları, içerisinde kalsiyum bulunan maddelerin fazla tüketimi sonucu ortaya çıkar. Diyet, D vitamini fazlası, metabolik hastalıklar ya da bağırsak ameliyatı gibi durumlar da idrardaki okzalati artırarak kalsiyum birikmesine neden olabilir.

Ürik Asit Taşları

Ürik asit taşları gün içerisinde yeterli miktarda sıvı tüketmeye ya da tükettiği sıvıyı aldığından daha hızlı kaybeden kişilerde meydana gelir. Ayrıca gut hastalığı olanlar, protein açısından zengin diyet yapanlar ve genetik faktörlere bağlı olarak da gelişebilir. 

Struvit Taşları 

Struvit Taşları genellikle, sık sık idrar yolu enfeksiyonu geçiren kişiler de meydana gelir. Diğer böbrek taşı türlerine göre daha hızlı gelişir.  

Sistin Taşları

Böbrek taşı türleri arasında en nadir görüleni ve tedavisi en zor olanı sistin taşlarıdır. Sistin taşının tedavisi bol su tüketimi öncelikli olsa da, bunun yeterli olmadığı durumlarda ilaçla müdahale edilerek kontrol altına alınabilir.

Böbrek Taşı Hastalığında Risk Faktörleri Nelerdir?

Böbrek taşı, idrar içerisindeki tortuların birleşerek taşlaşması sonucu ortaya çıkar. Böbrekteki partikülleri ayıran mekanizmanın bozulması sonucu, bu maddeler birleşerek sert bir kitleye dönüşür. Böbrek taşına neden olan risk faktörleri arasında bulunan durumlar ise;

• Sıcak bir ortamda çalışmak
• Az su tüketmek
• Protein açısından yüksek diyetler
• Sık sık idrar yolları enfeksiyonu hastalığı geçirmek
• Genetik rahatsızlıklar
• Ailede böbrek taşı hastalığı olmasıdır. 

Böbrek Taşının Belirtileri Nelerdir?

Böbrek taşı belirtileri kişiden, kişiye göre değişiklik gösterebilir. Böbrek taşı bazı hastalarda herhangi bir belirtiye neden olmazken, bazı hastalarda şiddetli ağrı ve idrarda kanamalara neden olabiliyor. Böbrek taşının türüne göre değişiklik gösterebiliyor. Böbrek içerisinde oluşan küçük taşlar hiçbir belirti vermeyebilir, bu da hastaların genellikle rutin kontroller ya da farklı bir hastalığa bağlı tetkikler sırasında böbrek taşını öğrenmesine neden olur. Fakat böbrekle mesane arasındaki üretere giren taşlar bazı semptomlara neden olabilir. Böbrek taşı neden olabileceği bazı belirtiler ve semptomlar ise;

• 20 ila 60 dakika arasında geçmeyen şiddetli bir böbrek ağrısı
• Bulantı
• Terleme
• Kusma
• İdrarda renk değişikliği (koyu sarı renk)
• İdrarda kan görülmesi
• İdrar yapmada zorlanma
• Kasık ve genital organlarda ağrı şeklinde gözlemlenir.

Böbrek Taşının Tanısı Nasıl Yapılır?

Böbrek taşının tanısı için hekim öncelikle hastanın genel şikayetlerini dinler, aile öyküsünü alır ve son olarak fiziki muayene yapar. Hekim, hastada böbrek taşı olduğundan şüpheleniyorsa eğer, ilk olarak ultrasonografi adı verilen görüntüleme cihazıyla hastanın böreklerine bakar. Fakat ultrasonun yeterli gelmediği durumlarda (yani taşın üretere düşmesi), hastadan farklı bir görüntüleme yöntemi olan tomografi istenir. Tomografi cihazı böbrek taşlarının yerinin, şeklinin, türünün ve sayısının belirlenmesinde oldukça önemli bir rol oynayan tanı yöntemlerinden biridir. 
 

Böbrek Taşı Tedavisi Nasıl Yapılır?

Böbrek taşının tedavisi taşın boyutuna, şekline, yerine, türüne ve hastanın genel sağlık durumuna göre değişiklik gösterebilir. Örneğin 5 mm ve altındaki böbrek taşları, hekim tarafından önerilen ilaç tedavisi ve bol su tüketimiyle birlikte bir süre sonra kendiliğinden ortadan kaybolabilir. 5 mm’nin üzerindeki taşlarda ise tedavi yöntemi, böbrek taşınn türüne göre değişiklik gösterebilir.

Böbrek taşı tedavisinde en sık kullanılan yöntem ses dalgaları ya da şok dalgalarıyla taşın kırılması yöntemi, yani halk arasında taş kırma yöntemidir. Böbrek ve üreterdeki biriken kitleler için tercih edilen yöntemlerin başında gelir. Operasyon öncesinde hastaya ağrı kesici verilerek işleme başlanır. Her seansta ortalama 3000 atış yapılarak birkaç seansta böbrek taşı tedavisi tamamlanır. Taş kırma yöntemi her böbrek taşı hastası için uygun bir yöntem olmayabilir. Genellikle çok sert ve büyük kitleler için taş kırma yönteminin başarı oranı diğer yöntemlere göre düşüktür. Bu durum da diğer tedavi yöntemlerinden faydalanılır. Böbrek taşı tedavisinde yine sıklıkla tercih edilen yöntemlerden biri de endoskopik tedavi yöntemleridir. Üreter ve böbreklerin içindeki daha sert ve büyük kitleler için tercih edilen endoskopi yönteminde; hastaya anestezi verilerek işleme başlanır ve endoskopi yöntemiyle özel bir takım aletler kullanılarak, taşa holmium lazer denilen bir ışın yöntemiyle müdahale edilir. Lazer yöntemiyle parçalanan taşlar hastanın böbreklerinden toplanır. Operasyon sırasında ya da sonrası hastanın içine, (2 -3 ay sonrasında çıkarılmak üzere) 26 ila 28 cm arasında değişen silikondan yapılmış bir katater yerleştirilebilir.

Böbrek taşının 2 cm’den büyük olması durumunda ise perkütan nefrolitotomi denilen cerrahi operasyon uygulanabilir. Hastanın sırt bölgesine yarım cm ile 1 cm arasında değişen küçük bir kesi açılarak, kullanılan özel aletler yardımıyla böbreğe girilir ve taşlar parçalanarak toplanır. Böbrek taşı tedavisinde, endoskopik tedavi yöntemlerinin tercih edilmesindeki en etkili nedenlerden biri de, hastanın hastanede kalış süresinin daha az olması ve günlük yaşama geri dönüşü oldukça kolaylaştırmasıdır.

Böbrek taşı tedavisinin bir diğer yöntemi de laparoskopik cerrahi yöntemidir. Laparoskopik cerrahi yönteminde ise diğer yöntemlerden farklı olarak uygulanan işlem; hastanın göbek bölgesine atılan 3 küçük kesi sonrasında, özel aletler yardımıyla böbreğe girilerek taşların parçalanarak toplanmasıdır. Bu da hastanın hastanede kalış süresinin uzamasına ve sık kontrollere neden olabilir.

Böbrek Taşı Nasıl Düşer?

Böbrek taşı düşürmek, genellikle çok şiddetli ağrılara neden olur. Bu da böbrek taşı düşüren bir kişinin (hangi böbrekte olduğuna bağlı olarak) sağ ya da sol böbreğinde şiddetli bir ağrıya neden olur. Böbrekte hissedilen ve uzun süre geçmeyen şiddetli ağrıyla birlikte; idrarda kan veya kum görülmesi, mide bulantısı ya da kusma gibi durumlar da varsa eğer, kişi böbrek taşı düşürüyor olabilir. Eğer hastada tüm semptomlar uzun süreli gözlemleniyorsa en kısa süre içerisinde bir doktora gözükmesi tavsiye edilir. 

Böbrek Taşı Düşüren Bir Kişi Ne Yapmalı?

Böbrek taşı düşürdüğünü düşünen bir kişi, öncelikle konusunda uzman bir doktordan randevu alarak muayene olmalı ve böbrek taşı tanısını almalıdır. Kişinin böbrek taşı düşürmesi durumunda uygulayabileceği bazı yöntemler, günlük hayatının da kolaylaşmasına yardımcı olur. 

• Spor yapmak
• Stresten uzak durmak
• Bol su tüketimi
• Akdeniz tipi (sebze ağırlıklı) diyet yapmak ve hayvansal gıdalardan uzak durmak böbrek taşı tedavisinin de olumlu sonuç vermesinde oldukça etkilidir.