Cilt ve tırnak mantarı enfeksiyonu hem görüntü olarak kişileri rahatsız edebilen, hem de uzun süre tedavi edilmediği takdirde birçok hastalığa yol açabilen bulaşıcı bir enfeksiyon hastalığıdır. Mantar enfeksiyonuna maruz kalan kişiler, aynı zamanda diğer cilt enfeksiyonlarına karşı da risk altında olur. Hem yetişkinleri hem de çocukları etkileyen cilt ve tırnak mantarı enfeksiyonu, aynı zamanda kişiden kişiye geçerek bulaşabilir hastalıklar arasında yer alır.
Cilt ve Tırnak Mantarı Enfeksiyonu Nedir?
Cilt ve tırnakta ortaya çıkan mantar enfeksiyonu, en dirençli enfeksiyonlar arasında yer alır ve uzun dönemde tedavi edilmediği takdirde ciddi sonuçlara yol açabilir. Mantarlar genellikle yerleşim yerlerine göre kategorilere ayrılır. Bunlardan en sık karşılaşılan iki tanesi cilt ve tırnak mantarı enfeksiyonudur. Cilt mantarının yerleşim yerleri; ayaklar, ayak araları, kasıklar, koltuk altı, karın, sırt, saçlı deri, erkeklerde sakal ve bıyık bölgesi gibi bölgelerde ortaya çıkar. Tırnak mantarı ise el ve ayak tırnaklarında ortaya çıkar. Tırnak mantarı öncelikle tırnaklarda sararma ve sonrasında tırnak yatağında kalınlaşma ya da bozulmalara kadar birçok rahatsızlığa neden olabilir.
Tırnak mantarı görsel açıdan kişileri rahatsız edebilirken, hem de (özellikle ayak tırnağı) koku ve deformasyonlara bağlı ağrı ya da acıya neden olabilir. Tırnak mantarı enfeksiyonu inatçı hastalıkların arasında yer alır. Özellikle de ilerlemiş tırnak mantarı enfeksiyonunun tedavisi birkaç ay sürebilir ve tedavi edilmediği takdirde tırnak yatağında oluşan anomalilere bağlı olarak tırnak kaybı yaşanabilir.
Mantar Hastalığının Türleri Nelerdir?
Vücut mantarı: (Tinea corporis) Çok farklı şekillerde ortaya çıkabilse de, genellikle daire şeklinde, düzgün kenarlı, kızarık, genellikle kaşıntılı deriden hafifçe kabarık lekeler şeklindedir. Sütlü kahve renginde, vücudun daha çok üst kısımlarında, kaşıntısız lekeler şeklinde görülen Pitriasis Versicolor da sık görülen bir vücut mantarıdır.
Saç mantarı: (Tinea capitis) Saçlı deride çıkan mantar enfeksiyonudur. Farklı büyüklüklerde para şeklinde genellikle kaşıntısız olur. Çocuklarda sık görülen bir türünde beyaz pullanmış, kızarık, yuvarlak, düzgün kenarlı bölgeler oluşur. Halk arasında saçlı deride çıkan mantaralara saçkıran da denir.
Ayak mantarı: (Tinea pedis) En sık parmak aralarında olur. Kaşıntı ile başlar, beyazlaşma, ciltte yarılma, kanama ve kötü kokulu akıntıya sebep olur. Bulaşıcıdır ve en önemlisi sebebi, ayağın ıslakken kapalı kalmasıdır.
Tinea inguinalis (Kasık mantarı) Kasık bölgesinde kızarma, kaşıntı, pullanma ile seyreden mantar enfeksiyonudur. Genellikle toplu duş alınan yerlerden, hamamlardan, saunalardan bulaşır. Dar pantolon giymeyle şikayetler artar, iyileşmesi gecikir. Daha çok sporcularda görülür.
Pişik (intertrigo); Genelde vücudun koltuk altı, karın, göğüs bölgesi ve kalça kısmında ortaya çıkar.
Candida albicans: Halk arasında pamukçuk da denir. Mukozalarda yerleşir. Ağız içinde, vajina içinde kaşıntılı, beyaz, akıntılı lezyonlar oluşturur. Bebeklerde, yaşlılarda, beslenme bozukluğu olanlarda, bağışıklık sistemi zayıf kişilerde görülür.
Tırnak mantarı (onikomikoz); Tırnak mantarı enfeksiyonu el ve ayak tırnaklarında ortaya çıkan ve uzun süre tedavi gerektiren mantar türlerinden biridir. Özellikle ayak tırnak mantarı tedavi edilmediği takdirde eldeki tırnaklara bulaşabilir ve kötü bir kokuya neden olabilir. El ve ayak tırnaklarında ortaya çıkan tırnak mantarı, bir süre sonra tırnakların kırılmasına, kalınlaşmasına ve şekil bozukluğuna neden olabilir. Bu durum bazı kişilerin sosyal yaşamlarını da olumsuz yönde etkileyebilir.
Cilt ve Tırnak Mantarı Enfeksiyonu Belirtileri Nelerdir?
Ciltte ve tırnakta meydana gelen mantar enfeksiyonlarının bazı belirtileri vardır. Bu belirtiler vücudun hangi bölgesinde çıktığına göre değişiklik gösterebilir. Cilt ve tırnakta mantar enfeksiyonunun belirtileri arasında;
- Vücutta kızarıklık
- Saç dökülmesi
- Ciltte soyulma
- Cildin tahriş olması
- Şişlik
- Kabarcık şeklinde su toplaması
- Deride pul pul görünüm
- Ciltte koyu kahverengi ya da sarı şeklinde renk değişikliği
- Kötü koku ve parmak aralarında nemli görünüm (özellikle ayak mantarında)
Tırnak Mantarı Enfeksiyonu Belirtileri Nelerdir?
- Tırnaklarda renk değişikliği (sarı, beyaz ya da kahverengi)
- Çabuk kırılma
- Tırnaklarda kalınlaşma
- Tırnak dokusunun altında kötü kokuya neden olan deri dökülmesi
- Tırnak şeklinin bozulması
- Tırnağın yatağından ayrılması
- Kötü koku
- Ağrı ya da acı gibi belirtileri neden olabilir.
Cilt ve Tırnak Mantarı Enfeksiyonun Nedenleri Nelerdir?
Cilt ve tırnakta meydana gelen mantar her yaştan insanda gözlemlenebilir. Her ne kadar yetişkin bireylerde daha fazla ortaya çıksa da, bebek ve çocuklarda da ortaya çıkabilir. Mantar enfeksiyonu birçok nedene bağlı gelişebilir, bunlardan bazıları ise;
- Aşırı terleme
- Takma tırnak kullanımı
- Ciltte meydana gelen yaralanmalar
- Tırnak bölgesinde meydana gelen travmalar
- Kıvrımlı vücut bölgelerinin nemli kalması (göğüs altı ya da koltuk altı gibi)
- Sedef hastalığı
- Diyabet
- Kanser tedavisi
- HIV / AIDS
- Obezite
- Gebelik
- Dolaşım bozukluklarına bağlı hastalıklar
- Bağışıklık sisteminin zayıflaması
- Sürekli kapalı ayakkabı giymek
- Yüzme havuzu, spor salonu, duş alanları, jakuzi ya da sauna gibi alanların ortak kullanımı mantara neden olan başlıca sebepler arasında yer alır.
Cilt ve Tırnak Mantarı Enfeksiyonun Tanısı
Ciltte veya tırnakta mantar enfeksiyonun tanısı için hekim öncelikle fiziki muayene yaparak etkilenen bölgeleri kontrol eder. Mantar enfeksiyonu tırnak bölgesinde ise, tırnak altında kazıma yöntemiyle kültür örneği alınır ve mikroskop altında incelenmek üzere laboratuvara gönderilir. Eğer cilt yüzeyinde mantar enfeksiyonunda şüpheleniliyorsa, yine aynı işlem yoluyla enfeksiyonlu bölgeden örnek alınarak incelenmek üzere laboratuvara gönderilir. Sedef hastalığı olan bazı kişilerde mantar enfeksiyonuna benzer (deride kızarıklık ya da renk değişimi gibi) belirtiler ortaya çıkabilir. Bu gibi durumlarda enfeksiyonun nedenini öğrenmek ve doğru tedavi yöntemlerini uygulayabilmek için hekim tarafından ek testler istenebilir.
Cilt ve Tırnak Mantarı Enfeksiyonun Tedavisi
Cilt ve tırnak mantarının tedavi yöntemi mantar enfeksiyonun türüne göre değişiklik gösterebilir. Özellikle tırnak mantarı enfeksiyonun tedavisi uzun süreli ve uğraştırıcı olabilir. Genel olarak tüm mantar enfeksiyonlarında öncelikle ilaç, krem, şampuan, sprey, tırnak cilası, losyon ya da lazer tedavisi önerilir. Bazı hastalarda birkaç tedavi yöntemi birde de uygulanabilir. Uygulanacak olan tedavi yöntemi mantarın hangi bölgede olduğuna, mantarın türüne, ilerlemesine ve hastanın genel sağlık durumuna karşı değişiklik gösterebilir. Mantar tedavisindeki en önemli etkenlerden biri de ilaçların aksatılmadan düzenli olarak kullanılmasıdır. Mantar hastalığı aynı zamanda hızla üreyebilen mikroorganizmalardandır, bu da vücudun büyük bir bölümüne hızlıca yayılmasında etkili bir rol oynar. Mantar için hekim tarafından önerilen ilaçların düzenli kullanılması hastalığın tedavisi açısından oldukça önemlidir. Mantar tedavisi bulunduğu bölgeye ve kişinin genel sağlık durumuna da bağlı olarak ortalama olarak 30 gün ila 6 ay arasında değişebilir.
Mantar Enfeksiyonundan Korunmak İçin Ne Yapmalı? Mantar enfeksiyonundan korunmak için bazı önlemler alınabilir, bunlar;
- Havuz, spor salonu ya da ortak kullanılan duş alanları gibi yerlerde terlik giyilmesi
- Kişisel eşyaların (havlu, iç çamaşırı, bikini, tırnak makası, törpü vs. gibi) paylaşılmaması
- Vücuttaki nemli bölgelerin dikkatlice kurulanması
- Pamuklu çorapların tercih edilmesi ve her gün değiştirilmesi
- Manikür ya da pedikür yapılan aletlerin düzenli olarak dezenfekte edilmesi mantar enfeksiyonlarına karşı oldukça önemlidir.
Tedavi edilmeyen mantar enfeksiyonu ileri dönemde vücuda yayılarak komplikasyonlara neden olabilir. Özellikle şeker hastalığıyla (diyabet) birlikte mantar enfeksiyonu olan kişilere (ciddi rahatsızlıklara neden olabileceği için) konuyla ilgili mutlaka bir doktorla görüşmesi önerilir.
