Ağız kokusu veya diğer adıyla halitosis herhangi bir nedenle ortaya çıkabilen ağız içinde ya da kişinin nefesindeki kötü koku olarak tanımlanmaktadır. Ağız kokusu, tıbbi sağlık sorunlarından daha çok sosyal ve psikolojik açıdan kişinin günlük hayatını olumsuz etkilemektedir.
Ağız kokusunun ilk akla gelen nedenleri arasında diş çürüğü ve diş eti hastalıkları olması yanı sıra pek çok nedene bağlı olarak da ortaya çıkabilmektedir. Bununla birlikte ağız kokusunun %90’ı ağız içinde meydana gelen problemlerden kaynaklanmaktadır.
Ağız kokusu tek başına bir hastalık olarak görülmemekle birlikte, birçok başka hastalığın işaretçisi de olabilmektedir. Fizyolojik olarak beslenmeye bağlı ortaya çıkan ağız kokusu normal kabul edilmektedir. Ağız ve diş sağlığına ilişkin gerekli bakım ve tedaviler yapılmasına rağmen ağız kokusu devam ediyorsa mutlaka altındaki nedenler saptanmalıdır.
Ağız Kokusu (Halitoz) Nedir?
Ağız kokusu ya da halitosis kişinin sosyal yaşamını olumsuz yönden etkileyen, ağız için de ya da kişinin nefesinde meydana gelen ve çevre tarafından duyulan kötü koku olarak bilinmektedir. Ağız kokusu problemi bireyin günlük hayatını doğrudan etkileyebilmektedir.
Ağız kokusunun birçok farklı nedeni olabilir. Ancak kokunun nedenini genellikle ağız içindeki problemler oluşturmaktadır. Bununla birlikte, ağız içinde herhangi bir problem olmaksızın devam eden ağız kokusu altta yatan başka hastalıklara işaret edebileceğinden mutlaka araştırılmalıdır.
Tıbbi literatürde halitosis olarak bilinen ağız kokusuna oksijensiz ortamda bulunan anaerob bakteriler yol açmaktadır. Anaerob bakterilerin besin artıklarını parçalayarak ürettikleri sülfür gazı ağız kokusunun temel nedeni olarak görülmektedir. Bu bakteriler ağız içinde belirli bölgelerde bulunurlar ve diş araları, diş etleri ara kısımları ve de dilin yüzey kısmı gibi alanlar bu bölgelere örnek olarak verilebilir.
Dil gerisi ve boğaz, oksijenin nispeten daha az olduğu ağız içi bölgeler oldukları için bu alanlarda bakteri üremesi kolaylaşmaktadır. Bununla birlikte, tükürük oksijenin taşınmasında rol oynar ve antibakteriyel etki gösterir. Tükürük akışındaki azalma da ağız kokusuna yol açabilmektedir.
Ağız kokusu tedavisi için ilk olarak diş hekimine başvurmak tavsiye edilmektedir. Dilin arka bölgesi ağız kokusunun en sık görülmekte olan kaynağı olarak bilindiğinden buradan alınan koku örneği değerlendirilir. Bununla birlikte diğer ağız içi kaynaklı ağız kokusu nedenleri de tespit edilmeye çalışılır.
Yemeklerden sonra dişleri fırçalamak, diş ipi kullanmak, dili fırçalamak, düzenli olarak diş fırçasını değiştirmek ve ağız kuruluğundan kaçınmak gibi uygulamalar ağız kokusu tedavisi amacıyla önerilmektedir. Bununla birlikte, ağız gargaraları ve diş macunları da ağız kokusunu önlemek adına yararlanılan araçlar arasındadır.
Ağız Kokusu Nedenleri Nelerdir?
Birçok farklı neden ağız kokusuna yol açabilmektedir. Ağız bakımı ile ilgili alışkanlıklar bu nedenlerin başında gelir. Beslenme biçimi ve diğer yaşam tarzı alışkanlıkları da ağız kokusuna neden olabilmektedir.
Günlük olarak ağız sağlığı açısından yapılması gerekenler yapılmadığında, bakteriler ağızda çoğalarak yoğun ağız kokusu ve de bir takım diş eti hastalıklarına yol açar. Ağız kokusuna neden olabilecek birtakım unsurlara şu şekilde değinebiliriz;
Ağız kuruluğu: Tükürük salgısı ağız içi temizliği ve ağız kokusuna neden olabilecek bakterilerin çoğalmasının önlenmesi gibi birçok önemli göreve sahiptir. Tükürük salgısının yetersiz olması durumunda ağız kuruluğu gelişir ve bu da ağız kokusuna sebebiyet verebilir.
Açlık hali: Uzun süreli açlık durumu da ağız kokusuna neden olabilir. Açlık sonrasında vücudun yağ dokuları kullanılırken keton adı verilen maddelerin üretimi arttığından buna bağlı ağız kokusu oluşmaktadır.
Besinler: Dişlerin arasında kalan veya çevresinde biriken yiyecek parçaları ağız kokusuna neden olabilecek bakterilerin artmasına neden olarak kötü kokuya sebebiyet verebilir. Ağız kokusuna neden olabilecek; soğan, sarımsak ve baharatlı yiyeceklere de dikkat etmek gerekir.
Yetersiz ağız bakımı: Ağız içi bakımı ağız kokusuna neden olabilecek önemli bir faktördür. Ağız içi dokuların temizliği ve bakımı düzenli bir şekilde yapılmadığı halde ağız kokusu önemli bir problem halini alabilir. Dişlerin düzenli biçimde fırçalanmamalarına bağlı olarak diş üstünde oluşan plaklar, dişlerin çürümesi ve tartar oluşumu gibi etkenler ciddi ağız kokusuna sebebiyet verebilmektedir.
Solunum yolları problemleri: Burun boşluğu, gırtlak veya alt solunum yollarında ortaya çıkan çeşitli rahatsızlıklar ağız kokusuna neden olabilmektedir. Özellikle sinüzit, kronik rinit, faranjit veya geniz akıntısı ağız kokusuna neden olabilecek solunum yolları problemlerinin başında gelmektedir.
Ağız kokusuna neden olabilecek tüm bu etkenler ile birlikte; reflü, çeşitli ilaç tedavileri, sigara kullanımı, diyabet, böbrek yetmezliği gibi kronik rahatsızlıklar veya enfeksiyonlarda ağız kokusuna neden olabilmektedir.
Ağız Kokusu Belirtileri Nelerdir?
Ağız kokusu kendi başına bir hastalık olarak görülmemekle birlikte birçok hastalığın belirtisi olarak ortaya çıkmaktadır. Besin tüketimi sonucunda ortaya çıkan ağız kokusu ise normal olarak kabul edilmektedir.
Bunun yanı sıra ağız kokusunun en net belirtisi geçmeyen kötü kokulu nefes olmaktadır. Bu koku çevredekilerin kolaylıkla fark edebileceği düzeyde olmaktadır.
Ağız Kokusu Tanısı Nasıl Olur?
Ağız kokusu tanısı diş hekimleri tarafından diş muayenesi sırasında konulabilmektedir. Özellikle diş muayenesi sırasında kişinin mevcut rahatsızlıkları veya kronik hastalıklarının öğrenilmesi teşhis koymada etkili olmaktadır.
Bununla birlikte, ağız kokusuna neden olabilecek ağız içindeki sorunları veya diş çürüklerinin tespiti amacıyla da ağız- diş muayenesi veya röntgen çekimi yapılabilmektedir. Diş eti hastalıklarının tanısı da muayene sırasında konulabilir.
Ağız Kokusu Tedavi Yöntemleri Nelerdir?
Ağız kokusunun temel nedeni genellikle ağız hijyeni ile doğrudan orantılı olmaktadır. Bu nedenle ağız kokusunun giderilmesi adına ağız hijyeninin sağlanması ve dişlerin günlük temizliği büyük önem teşkil eder. Diş ve ağız bakımı için, dişleri düzenli olarak fırçalamak, dili temizlemek ve dişlerde bakteri oluşumunu engellemek adına dişi ipi kullanımı önemli görülmektedir.
Diş hastalıkları tedavisi de ağız kokusu tedavisinde önemli yer tutmaktadır. Ağız kokusu tedavisi, ağız kokusuna neden olan temel sebebin tespit edilmesine bağlı olarak belirlenmelidir. Bununla birlikte; diş ve diş eti sağlığı ile ilgili bir sorun tespit edilmezse kokunun kaynağının belirlenmesi için farklı bir uzmana yönlendirilir.
Enfeksiyonlar ve çeşitli hastalıklara bağlı olarak gelişen ağız kokusu problemlerinde ise ağız kokusuna neden olan temel nedenin tedavisi için antibiyotikler kullanılır. Reflü gibi rahatsızlıkların neden olduğu ağız kokusu ise çeşitli diyetler ve de mide asidini bastırmaya yardımcı ilaçlar ile tedavi edilmektedir.
Ağız Kokusunu Önlemek Adına Neler Yapılmalıdır?
Ağız kokusuna sebep olan nedenin genellikle ağız hijyeni ile doğru orantılı olduğuna değindik. Bu sebeple ağız kokusunun önlenmesi adına öncelikle ağız hijyenine dikkat edilmesi çok önemli görülmektedir. Bununla birlikte ağız kokusunu önlemek adına yapılabileceklere şu şekilde değinebiliriz;
- Ağız ve diş sağlığı ile ilgili problemlerin giderilmesi ve ağız hijyenine azami özen göstermek
- Doğru ve etkili bir diş fırçalama rutinine sahip olmak ve diş ipi, diş fırçası gibi araçların kullanımı
- Bol su tüketimi, ağız kuruluğunun önüne geçilmesi
- Probiyotik bakımından zengin gıdaların alınmasına özen göstermek
- Sakız kullanımı ve özellikle çinko ihtiva eden gargaraların kullanımı
- Aç kalmamak
Ceviz, fıstık, tarçın, maydanoz, elma ve salatalık gibi gıdaların tüketilmesi de ağız kokusunu önlemek adına etkili olabilmektedir.
