Bursa Hematoloji

Yaşamsal fonksiyonları açısından insan sağlığı açısından çok önemli bir yeri olan ‘kan’, vücuttaki birçok gerekli unsurun dokulara taşınması ile canlılığın sürebilmesinde görev almaktadır. Hematoloji alanı uzmanları kan hücrelerinin fonksiyonlarını daha iyi anlamak için birçok test yönteminden yararlanır. Hematolojik hastalıkların teşhisinde ise; tam kan, serum, idrar, beyin omurilik sıvıları ve diğer vücut sıvılarının üzerinde yapılan testlerden yararlanılır.

Vücudumuzdaki besin maddeleri, oksijen, hormonlar, antikorlar ve vitaminler kan yoluyla gerekli dokulara taşınmaktadır. Karbondioksit gibi atık maddelerinde vücuttan uzaklaştırılmasında rol alan kan sağlık ve canlılık açısından oldukça önemli bir rol üstlenmektedir. İnsan hayatı için son derece önem teşkil eden kanın %45’lik bölümü akyuvar, alyuvar ve kan pulcuklarından oluşurken %55’lik kısmı ise plazmadan meydana gelir. İnsan vücudunda dolaşım sisteminde yer alan kan, kalp yardımı ile tüm vücudu dolaşmaktadır.

Vücudumuz için bu kadar büyük önem teşkil eden kan ile ilgilenen bilim dalı ise hematoloji olarak bilinmektedir. Ayrıca ‘hem’ kelimesi tıp dilinde ‘kan’ anlamına gelmektedir. Hematoloji bilimi ise kan ile ilgili tüm hastalıkların tanı ve tedavi süreçleriyle ilgilenmektedir. Bununla birlikte, kan ile ilgili olan organ ve dokuların (dalak, lenf bezleri, kemik iliği vb.) işlevleri, yapıları ve ilişkili hastalıkların da tanı ve tedavisinde önemli rol üstlenmektedir. Hematoloji alanında hizmet veren uzman hekimlere ise hematolog denilmektedir.

Dahiliye bölümünün yan dalı olarak bilinen hematoloji, genellikle diğer tıbbi birimlerle ortak çalışmaktadır. Hastanın durumu göz önünde bulundurularak özellikle, dahiliye uzmanı, pediatri uzmanı, biyokimya uzmanı, immünoloji uzmanı ve laboratuvar uzmanları ile birlikte çalışılmaktadır. Kan hastalıklarının tanısında ise genellikle tam kan sayımından yararlanılır.

Kan hastalıkları, kan kanseri potansiyeli olan rahatsızlıklar ve riski nispeten daha az görülen iyi huylu hastalıklar olarak 2’ye ayrılmaktadır. İyi huylu hastalıklar içinde ise en başta anemiler akla gelmektedir. Kan hastalıklarının tedavisinde ise, gerekli tıbbi tanı testlerinin tamamlanmasından sonra hematolog tarafından her hastaya özgün, kişisel tedavi planı uygulanmalıdır. Bu tür rahatsızlıkların tedavi planlaması, hastalığın türü, hastanın genel sağlık durumu, yanı sıra eşlik eden rahatsızlıklar ve yaş gibi çeşitli faktörlere göre değişiklik göstermektedir.

Kan hastalıklarının tanı ve tedavi süreçleri hematoloji bölümünün ilgi alanı arasındadır. Hematolojik hastalıklar, kan hücrelerinin üretiminde, işlevinde veya yapısında meydana gelen sorunlardan kaynaklanmaktadır. Genel olarak bu hastalıkları iyi huylu ve kötü huylu olmak üzere 2’ye ayırabiliriz.

Hematolojik kanserler, kanama rahatsızlıkları, lökosit hastalıkları, trombotik rahatsızlıklar, eritrosit hastalıklar ve kemik iliği hastalıkları genel olarak hematolojinin ilgi alanı arasında gösterilebilir. Bu rahatsızlıkların yaygın olarak gözlenenlere temel olarak şu şekilde değinebiliriz;

Lösemi: Lösemi, kan kanseri veya kemik iliği kanseri olarak da bilinmektedir. Vücuttaki beyaz kan hücrelerinde meydana gelen lösemi hastalığına özellik çocukluk çağında daha sık rastlanılmaktadır. Löseminin akut veya kronik olmak üzere iki çeşidi bulunmaktadır. Akut lösemi türü genellikle çocukluk döneminde görülmekle birlikte, kronik lösemiye ise yetişkinlik döneminde daha sık rastlanır. Löseminin nedeni tam olarak bilinmemekle birlikte genetik ve çevresel faktörlerin etkili olabileceği düşünülmektedir.

Anemi: Kan hücrelerinde yer alan hemoglobinin azalmasının sonucu olarak oksijen taşınamaması durumunda anemi ya da kansızlık görülmektedir. Aneminin birçok sebebi olabilir ancak yaygın olarak demir eksikliği sonucunda ortaya çıkmaktadır. Aneminin sık görülen belirtileri arasında, halsizlik, renkte solukluk ve çabuk yorulma sayılabilir.

Akdeniz Anemisi: Akdeniz anemisi talasemi olarak da bilinmektedir. Bu hastalıkta vücudun sağlıklı kırmızı kan hücreleri üretme yeteneği bozulmaktadır. Genel olarak Akdeniz kökenli insanları etkileyen bir rahatsızlık olduğundan bu biçimde adlandırılır. Çoğu durumda belirti gözlenmez ve de tedavi gerektirmeyebilir. Ancak bazı durumlarda semptomların azaltılması adına kan nakline ihtiyaç duyulabilmektedir.

Hemofili: Kanda görülen pıhtılaşma sorunu olarak da bilinmektedir. Kanın olağan biçiminde pıhtılaşmaması ile ortaya çıkan genetik bir kan hastalığıdır. Bu hastalıktan muzdarip kişiler herhangi bir yaralanma anında sağlıklı kişilere nazaran daha uzun süreli kanama yaşamaktadırlar. Durmayan kanama bazı durumlarda kişinin yaşamını tehdit edecek düzeye varabilir.

Miyelom: Miyelom, beyaz kan hücresi türü olan plazma hücrelerinde meydana gelen kanser türüdür. Öncelikle kemik iliğinde bulunan bu hücreler, kemiklerde kırıklara, böbrek yetmezliğine ve düşük kırmızı kan hücresi düzeyine neden olabilmektedir.

Kan hastalıklarının belirtileri kişiye has olabilmektedir. Bununla birlikte, hematolojik hastalıkların bazı genel belirtilerini şu şekilde sıralayabiliriz;

• Genel olarak duyulan halsizlik ve yorgunluk hissi
• Hafif travmalarda dahi görülen kanama
• Dengeye oturmayan ateş
• Sık sık enfeksiyon geçirme durumu
• Fiziksel aktiviteler sırasında çabuk yorulma
• Kanamanın uzun süre durmaması ve kanın pıhtılaşmasında ortaya çıkan sorunlar
• Boyun, koltuk altı veya kasıklarda beze olması durumu
• Bacağın tamamında ya da diz altında aniden ortaya çıkan ve ağrılı olan ödem

Hematolojik hastalıkların teşhisinde, kişiden anamnez alınıp fiziki muayene yapıldıktan sonra birtakım tetkikler talep edilmektedir. Hematolojik hastalıkların teşhisinde özellikle yararlanılan tanı yöntemleri, tam kan sayımı ve periferik kan yayması olmaktadır. Bununla birlikte, hematolojik hastalıkların teşhisinde, serum, idrar, beyin omurilik sıvıları ve diğer vücut sıvıları üzerinde de çeşitli laboratuvar testleri yapılmaktadır. Teşhis amacıyla hangi test yönteminin uygulanacağına özellikle kişide şüphe edilen hastalık türüne göre karar verilmektedir.

Kan hastalıkları tedavisinde her hasta için kişisel tedavi planı uygulanması önem teşkil etmektedir. Tedavi planı oluşturulurken; hastanın genel durumu, yaşı, hastalığın türü ve bununla birlikte başka bir hastalığın olması durumları değerlendirilir. Bu nedenle hastaya göre tedavi uygulaması değişiklik gösterebilmektedir.

Kan hastalıkları tedavisinde özellikle hastalığın seyrinin iyileştirilmesi, durdurulması veya yavaşlatılması amaçlanmaktadır. Bu kapsamda uygulanan bazı önemli tedavi yöntemleri; kemoterapi, kan nakli, immünoterapi, kemik iliği nakli ve radyasyon tedavisi olarak belirtilebilir.