Yaygın ağrı şikayetlerinden biri olan baş ağrısı, birçok farklı nedenden hemen hemen hayatının bir döneminde tüm insanlarda görülebilecek bir rahatsızlıktır. Baş ağrıları genellikle sağlık açısından tehlikesiz görülür ve kendiliğinden geçerler. Stres, migren, susuz kalma, göz yorgunluğu, sinüzit ve düşük kan şekeri baş ağrısına neden olabilecek nedenler arasında sayılabilir.
Baş ağrısına neden olabilecek oldukça fazla unsur olabilir. Bu nedenler, birincil ve ikincil baş ağrıları olarak ikiye ayrılabilir. En sık görülmekte olan birincil baş ağrıları, gerilim tipi olan baş ağrıları ve migren gibi baş ağrısına neden olan unsurları kapsamaktadır. Kronik duruma gelmiş ve şiddetli seyreden baş ağrıları için mutlaka ilgili hekime danışılması tavsiye edilmektedir.
Baş Ağrısı Nedir?
Başın herhangi bir bölgesinde meydana gelebilen ve hayatının bir döneminde hemen hemen herkesin muzdarip olabileceği baş ağrısı, zonkluyormuş ve sıkıştırıyormuş hissi uyandıran ve zaman zaman şiddetli olabilecek ağrı türüdür. Genellikle tüm insanlar hayatının bir döneminde baş ağrısı yaşamışlardır.
Oldukça yaygın olarak görülen baş ağrısı şikayetinin birçok nedeni olabilmektedir. Baş ağrısı, şiddeti ve sürekliliğine göre yaşam kalitesini olumsuz yönde etkileyebilir. Özellikle şiddetli baş ağrısı şikayeti olanlar günlük aktivitelerini gerçekleştirmede zorlanabilmektedir. Baş ağrısı yavaş yavaş ve ansızın ortaya çıkabilmekte ve kısa süreli ya da uzun erimli olabilmektedir.
Baş ağrılarının çok büyük bir kısmı iyi huylu gelişim göstermektedir. Bununla birlikte kötü huylu seyreden baş ağrısı vakalarında ise erken müdahale hayati önem taşır. Baş ağrısına neden olabilecek altta yatan unsurun tespit edilmesi tedavi açısından önemli görülmektedir.
Baş ağrısına neden olabilecek temel sebepler arasında; stres, migren, dehidrasyon, düşük kan şekeri, sinüzit, göz yorgunluğu gibi unsurlar gelmektedir. Daha ender olarak ise; menenjit, beyinsel problemler, tansiyon ve beyin tümörleri gibi faktörlerde baş ağrısına neden olabilmektedir. Baş ağrıları daha çok kadınlarda görülmekle beraber, kadının adetli yıllarında vücuttaki östrojen seviyesinin değişmesinden kaynaklı bu dönemlerde daha sık görülebilmektedir.
Baş ağrısını; birincil ve ikincil grup baş ağrıları olarak 2 gruba ayırabiliriz. Baş ağrısının altında herhangi bir farklı sebebin olmadığı tür birincil olarak tanımlanır. Birincil baş ağrısına; gerilim tipi baş ağrısı veya migren örnek verilebilir. İkincil grup baş ağrılarına ise; akur sinüzit, grip veya diş problemleri gibi unsurların neden olduğu baş ağrıları örnek sayılabilir.
Baş ağrısı çoğu zaman beraber ortaya çıkan semptomlarla değerlendirilir. Genellikle tehlikesiz seyreden baş ağrısı ciddi rahatsızlıklar sonucunda ortaya çıkmazken yine de bazı durumlarda acil müdahale gerekebilmektedir. İlgili hekim tarafından baş ağrısı tedavisi amacıyla, çeşitli ağrı kesiciler, kas gevşeticiler veya benzeri ilaçlar önerilebilir.
Baş Ağrısı Nedenleri Nelerdir?
Baş ağrısına neden olabilecek birçok faktör bulunmaktadır. Baş ağrısının çeşidine göre altta yatan neden de değişiklik gösterebilmektedir. Örnek vermek gerekirse birincil tip baş ağrılarında; çevresel faktörler ve genetik yatkınlık önemli nedenler arasında görülmektedir.
İkincil tip baş ağrılarının da birçok farklı nedeni olabilmektedir. Kan damarlarındaki hasarlar, enfeksiyonlar, tümörler ve yüksek tansiyon bu nedenler arasında gösterilebilir. Bu tip baş ağrılarında altta yatan nedenin tespiti önem teşkil etmektedir. Streste baş ağrısına neden olan önemli faktörlerdendir.
Baş ağrısına neden olabilecek bazı önemli unsurlara şu şekilde değinebiliriz;
- Stres
- Göz tansiyonu
- Açlık, susuzluk
- Aşırı alkol vb. zararlı alışkanlıkların tüketimi
- Migren
- Genetik yatkınlık
- İlaç kullanımı
- Yoğun ses ve ışığa maruz kalmak
- Uykusuzluk, yorgunluk
- Grip, soğuk algınlığı gibi rahatsızlıklar
- Diş çürükleri
- Çene ve göz ile ilgili çeşitli problemler
- Kafa travmaları
- Kulak, burun ve boğaz rahatsızlıkları
Baş Ağrısı Çeşitleri Nelerdir?
Baş ağrısına neden olabilecek birçok faktörün bulunduğuna değindik. Baş ağrısı çeşitlerini birincil ve ikincil tür baş ağrıları olarak sınıflamak mümkündür. Birincil ya da fonksiyonel tür baş ağrılarında ağrıya sebep olabilecek altta yatan herhangi bir neden olmamaktadır. Örnek vermek gerekirse; migren, gerilim tipi baş ağrıları, nevraljik baş ağrısı ve küme tipi baş ağrıları bu kapsamda ele alınmaktadır.
Baş ağrısının diğer bir türü olan ikinci tür baş ağrılarında ise altta yatan hastalığın bir semptomu olarak ortaya çıkmaktadır. Diş problemleri, akut sinüzit, kulak enfeksiyonları, grip ve soğuk algınlığı, hipertansiyon veya beyin tümörlerine bağlı olarak gelişen baş ağrıları bu sınıfa örnek olarak verilebilir.
Tedaviye cevap vermeyen bazı şiddetli baş ağrılarında altta yatan neden ciddi olabilmektedir. Bu gibi durumlarda mutlaka hekime danışmak gerekmektedir. Bununla birlikte baş ağrılarının çoğu iyi huylu gelişim göstermekte ve zamanla geçmektedir.
Yaygın olarak görülmekte olan bazı önemli baş ağrısı türlerine şu şekilde değinmek mümkündür.
- Gerilim tip baş ağrısı: Gerilim tipi baş ağrıları en sık görülen birincil tür baş ağrısı arasında yer almaktadır. Bu tür ağrılar kadınlarda erkeklere nazaran daha sık görülür. Enseye ve alına yayılabilen ağrı genellikle şiddetli olmamaktadır. Kronikleşen bu tür baş ağrısında yılda en az 6 aya kadar kişi bu ağrıdan şikayetçi olabilmektedir. Gerilim tipi baş ağrısı belirtileri genellikle; psikolojik stres, endişe, kaygı, depresyon, aşırı ilaç kullanımı, kas zorlaması, uykuya dalmakta güçlük gibi olabilmektedir.
- Migren: Genellikle şiddetli seyreden bir baş ağrısı çeşididir. Migreni diğer baş ağrı türlerinden ayıran temel belirtiler ise; nöbetler halinde gelmesi, ağrıya mide bulantısı ve kusmanın eşlik etmesi, başın yarısını veya tamamını kapsaması ve çok seyrekten çok sık görülebilmesi gibi özellikleridir.
- Küme tipi baş ağrısı: Bu tip baş ağrısı zonklayıcı türden olmayan ancak yüzün bir tarafı veya göz arkasında belirgin yanıcı biçimde ağrılar ile tanınmaktadır. Küme tipi baş ağrısında ağrıyla beraber gözlerde sulanma ve burun akıntısı gibi belirtilerde ortaya çıkabilmektedir. Bu tip baş ağrılarının ortaya çıkma nedeni henüz tam olarak çözülmemiş olsa da en çok 20 ile 40 yaş arası erkekleri etkilemektedir.
- Beyin tümörü veya beyin anevrizması: Beyin tümörlerinin veya beyin anevrizmalarının (beyin kanaması) varlığı da baş ağrısına neden olabilmektedir. Beyin tümörü vakalarında; kişilik değişiklikleri, baş ağrısı ve görmede yaşanan problemler gibi çeşitli belirtiler görülebilmektedir.
- Sinüs kaynaklı baş ağrıları: Akut sinüzit rahatsızlığı, burun ve göz çevresi, alın, yanaklar ve üst dişlerde ağrıya neden olabilmektedir. Genellikle öne doğru eğilmek ağrıyı artırıcı etki gösterir. Yoğun burun akıntısı, ateş ve tıkanıklık hissi de beraberinde ortaya çıkan belirtiler arasındadır. Sinüzit kronik veya sürekliliği olan baş ağrılarının temel sebebi olmamaktadır.
Bunların yanı sıra; spinal baş ağrıları, travma sonrası baş ağrısı, hormonların sebep olduğu baş ağrıları, göz tansiyonu ve ilaçların neden olduğu türden baş ağrıları da örnek olarak verilebilir. Baş ağrısı tipinin doğru teşhisi de büyük önem teşkil etmektedir.
Baş ağrısının hangi tür bir baş ağrısına işaret ettiğini anlayabilmek adına; ağrı türü, sıklığı, şiddeti, stres durumunuz, kronik rahatsızlıklar ve günlük ne kadar uyuduğunuz gibi etkenlerin bilinmesi gerekmektedir. Baş ağrısı teşhisinde kişinin öyküsü ve detaylı fiziki muayenenin ardından BT ve MR gibi görüntüleme yöntemleri ile veya çeşitli laboratuvar testleriyle kesin teşhis konulabilmektedir.
Baş Ağrısı Nasıl Önlenir?
Yapılacak bazı uygulamalar kronik baş ağrılarını önlemek adına faydalı olabilmektedir. Baş ağrısının önlenebilmesi adına uygulanabilecek bazı önemli yöntemlere şu şekilde değinebiliriz;
- Uyku düzenine sahip olmak
- Bol su tüketmek
- Alkol, tütün ürünleri gibi zararlı alışkanlıklardan uzak durmak
- Histamin içeriği yüksek besinlerin tüketimine sınırlama getirmek
- Kan şekerini dengede tutmaya özen göstermek
- Magnezyum ve B vitamini takviyeleri almak
- Stres ve gerginliğe sebep olan ortamlardan uzak durmak
- Stres ile başa çıkmak
- Gıda intoleransına neden olabilecek besinlerden uzak durmak
- Baş ağrısına neden olabilecek keskin kokuları kullanmamak
- Göz yorgunluğunu önlemek adına gözleri belli aralıklarla dinlendirmek
- Kafein tüketimine sınırlama getirmek
- Çok uzun süre aynı pozisyonda oturmamak, daha sık hareket etmek
Baş Ağrısına Ne İyi Gelir?
Baş ağrısına iyi gelebilen kişinin kendi uygulayabileceği bazı yöntemlerde bulunmaktadır. Baş ağrısına iyi gelebilecek bazı önemli uygulamalara şu şekilde değinebiliriz;
- Bol su tüketimek
- Baş- boyun bölgesine soğuk veya sıcak kompres uygulamak
- Kahve tüketmek
- Karanfil, papatya, zencefil, zerdeçal gibi baş ağrısına iyi gelebilecek besinleri tüketmek
- Nane veya lavanta yağı ile şakaklar, kaş arası, ense ya da ayaklara masaj uygulaması
- Diş ağrısı kaynaklı baş ağrısında tuzlu gargara yapmak
- Düzenli uyku
- Çeneyi yoracak çiğneme türlerinden uzak durmak
- Işığa duyarlılık durumunda loş veya karanlık ortamda durmak
- Kafayı baskılayacak türden giysiler giymemek
